Dünyada risk, Türkiye’de avantaj! Trump'ın tarifelerinden hangi sektörler etkilenecek?

ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük tarifeleri konusunda art arda yaptığı açıklamalar küresel ticareti belirsizlik ortamına soktu. Trump, ilk olarak 2 Nisan’da 185 ülkeden yaptığı ithalata yüzde 10 ile yüzde 50 arasında değişen oranlarda ek vergi uygulanacağını açıkladı.

Bu kapsamda Çin yüzde 34, Avrupa Birliği yüzde 20 gibi yüksek tarifelere tabi olurken, Türkiye yüzde 10’luk taban tarife grubunda yer aldı.

TRUMP'IN TARİFELERİ TÜRKİYE'YE POZİTİF YANSIYACAK

Trump, Çin’in ABD’ye misilleme tehditleri üzerine ek yüzde 50 daha gümrük vergisi ilan etti. Böylece Çin’e uygulanacak vergi oranı yüzde 104’e çıktı. Ancak tarife fırtınası burada bitmedi, Çin’den gelen cevaplar üzerine, ABD Başkanı daha radikal bir açıklama yaparak, Çin’e uygulanacak gümrük vergisini yüzde 125’e çıkardığını ve hemen geçerli olacağını açıkladı. Trump, ayrıca, misilleme yapmayan diğer ülkelerin ek gümrük vergilerini 90 gün boyunca dondurduğunu duyurdu. Trump’ın bu kararı, sektörlere yeni ticaret savaşına hazırlanması için üç ay kazandırdı. Bu sürenin iyi değerlendirilmesi halinde Türkiye yüksek gümrük tarifesi uygulanacak ülkelerden pozitif ayrışacak.

METALDE EŞİTLENDİ

Trump, ülke bazlı getirdiği tarifelerin yanı sıra sektörel bazda da yaptırımlar uygulamaya başlamıştı. Yeni tarifelerin en sert etkilediği ilk sektörlerden biri metal sanayi oldu. Yükselen vergiler, çelik ve diğer maden ürünlerinde arz fazlası ve fiyat baskısı oluşturabilir. Türkiye, Avrupa sanayisine ara malı olarak çelik ve metal girdileri sağladığından, AB ürünlerinin ABD’de pazar kaybetmesinin, Türkiye’nin bu dolaylı ihracatını da düşürebileceği konuşuluyor. Yine de tarifelerin üretim ve tedarik ağını değiştireceği öngörülüyor. Türk Çelik Üretici Derneği’nin verdiği bilgiye göre Türkiye, yeni yatırım ve siparişleri çekebilecek ülkeler arasında.

OTOMOTİV YAN SANAYİ

Trump’ın bir sonraki hamlesi ise otomotiv sektörüne oldu; tüm binek otomobil ve kamyon ithalatına yüzde 25 ilave vergi konuldu. Oto yedek parçalarında yüzde 25’lik tarife ise 3 Mayıs’ta başlayacak. Bu adım, başta Alman, Japon ve Güney Koreli üreticiler olmak üzere ABD’ye araç satan firmaları ciddi biçimde etkileyecek.

Örneğin Avrupa otomotiv devleri için yüzde 20’lik genel tarife ve ayrıca araç başına yüzde 25 ek vergiyle birlikte ABD pazarı önemli ölçüde pahalılaşacak. Çin menşeli otomotiv ürünlerinde durum daha da çarpıcı. Çin’den ithal elektrikli araçlara toplam yüzde 154 vergi yükü getirilerek fiilen pazardan dışlanmaları hedefleniyor. Elektrikli araçlara uygulanan verginin daha da artması bekleniyor. Bu nedenle özellikle ABD ile serbest ticaret anlaşması olan veya düşük tarife uygulanan ülkeler, uluslararası otomotiv firmalarını yatırım için kendine çekmeye çalışacak.

Uzmanlar, Türkiye’nin yan sanayisi ve parça üretiminde güçlü konumuyla bu süreçte yeni iş fırsatları barındırdığını belirtti. Bayram, “Avrupa’ya entegre Türk otomotiv sanayi, AB menşeli ürünlere gelen yüksek vergiler nedeniyle ABD’li alıcılar için alternatif tedarikçi konumuna gelebilir” dedi.

ASYA İÇİN DEZAVANTAJ

Rekabetçi sektörlerden tekstil ve hazır giyim de tarifelerden doğrudan etkilenecek. Asya ekonomilerinden Vietnam, Bangladeş, Kamboçya, ihracat gelirlerinin büyük bölümünü ABD’ye giyim ürünleri satarak elde ediyordu. 90 gün sonra yürürlüğe girmesi planlanan yeni tarifelerin bu ülkelere etkisi ağır olacak. Vietnam’a yüzde 46, Kamboçya’ya yüzde 49 gibi çok yüksek vergi oranları açıklandı. Benzer şekilde Pakistan, Tayland gibi üreticiler de yüzde 25-30 aralığında ek vergiyle karşı karşıya. Bu durum, Asya ülkelerinin ABD pazarındaki fiyat avantajını önemli ölçüde yok edecek. Türkiye bu noktada öne çıkan alternatiflerden biri. Türk tekstil sektörü, kaliteli üretimi ve hızlı lojistiği ile biliniyor. Üstelik Trump’ın tarifelerinde Türkiye’nin yüzde 10’luk dilimde kalması, Türk hazır giyim ürünlerine ABD pazarında rekabetçi bir fiyat avantajı sağlıyor. Çin menşeli tekstil ürünleri yüksek tarife yüküyle boğuşurken Türk ürünlerinin yüzde 10’da kalması, Amerikan ithalatçılarının sipariş rotalarını Türkiye’ye çevirmesiyle sonuçlanabilir.

ELEKTRONİK VE MAKİNA

Küresel ticaretin belkemiğini oluşturan elektronik, elektrikli cihazlar ve makina-teçhizat gibi sanayi ürünleri de yeni tarife rejiminden geniş çapta etkilenecek. Vergiler, akıllı telefonlardan beyaz eşyaya, endüstriyel makinalardan yarı iletken parçalara kadar geniş bir ürün yelpazesinde maliyet artışı ve arz sıkıntısı anlamına geliyor. ABD’nin üretimi kaydırdığı Vietnam gibi ekonomiler de yüksek tarife duvarına takıldı. Dolayısıyla çok uluslu şirketler tedarik zincirlerini sil baştan düşünmek zorunda.

ASYA VE AVRUPA YATIRIM İÇİN TÜRKİYE’YE GELEBİLİR

İstanbul Ticaret Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Doç. Dr. Ayfer Genç Yılmaz, Trump’ın yeni tarifelerinin etkilerini değerlendirirken temkinli bir iyimserlik gerektiğini söyledi. Doç. Yılmaz, Türkiye’nin, ABD’nin düşük tarife uyguladığı sınırlı sayıdaki ülkeden biri olmasının önemli bir avantaj olarak görülmesi gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:

Fakat bunu kullanabilmek için çok dikkatli bir strateji izlemeli. Türkiye’nin ABD ile ticaretinin milli gelirine oranla çok büyük olmadığını, ABD kaynaklı talebin Türkiye GSYİH’sinin yüzde 2’sinden azını oluşturduğunu unutmamak gerekir. Bu durum, ABD pazarında yaşanacak daralmanın Türkiye ekonomisine doğrudan zararını sınırlı tutacak. Dünyada tarife krizleri yaşanırken, ülkemizde bu durumu avantaja çevirme imkanı kaçırılmaz bir fırsat. Özellikle daralan ve üretimde güçlü olduğumuz sektörler bu fırsatları iyi değerlendirmeli. Asya ve Avrupa’da yüksek vergiye maruz kalan firmaların Türkiye’yi bir üretim üssü olarak değerlendirmesi olası.

HANGİ SEKTÖR NASIL ETKİLENECEK?

Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, beklenen gümrük tarifesinin emek yoğun sektörleri olumlu etkleyeceğini söyledi. Olumlu etkilenmesi muhtemel sektörler şöyle:

Çelik ve alüminyum: ABD’nin Çin ve AB gibi büyük ihracatçılara yüksek vergi getirmesi, Türk çelik üreticileri için yeni pazarlara girme fırsatı yaratıyor. Özellikle inşaat ve sanayi tipi alaşımlı ürünlerde Türkiye öne çıkacak.

Otomotiv ve yan sanayi: Avrupa ve Asya ülkelerinden gelen araçlara yüzde 25’e varan ek vergiler getirilmesi, Türk otomotiv yan sanayi ürünlerinin rekabet gücünü artırabilir. Ayrıca Türk menşeli araçlar da daha cazip hale gelecek

Tekstil ve hazır giyim: Asya ülkelerine gelen yüksek tarifeler sonrası ABD’li perakendeciler alternatif tedarikçi arayışına girebilir. Türkiye, kaliteli üretimi ve hızlı teslimat avantajıyla bu açığı doldurabilecek konumda.

Makina ve elektrik-elektronik: Çin menşeli makinalar ve elektronik ürünlere uygulanan yüksek vergiler, Türkiye’nin sanayi ekipmanları ve elektrikli ürünler alanındaki üreticilerine fırsatları beraberinde getirecek.

Enerji ve petrokimya yan ürünleri: ABD’nin Venezuela’dan enerji ithal eden ülkelere getirdiği dolaylı vergiler, Türkiye gibi alternatif kaynaklara yönelen ülkeler için avantaj sağlayabilir. Aynı zamanda petrol ve doğalgazla bağlantılı petrokimya yan ürünlerinde Türkiye öne çıkacak.

Mobilya ve ev tekstili: Vietnam ve Kamboçya gibi üreticilere gelen yüksek vergiler sonrası ABD’nin ithalat rotasında kaymalar olabilir. Türkiye, kaliteli mobilya ve ev tekstili üretimiyle yeni siparişleri çekebilir.