Şirketlerin ayakta kalma reçeteleri

Onur UYSAL'ın haberi

İşten çıkarmalar her geçen gün artarken PERYÖN, bir bildiri yayınlayarak insan kaynakları birimlerini ‘çalışanlar’ konusunda duyarlı olmaya davet etti. Bu bildiriden hareketle şirketler 2009 alternatif senaryolarını İşte İnsan’a anlattı

Türkiye Personel Yönetimi Derneği (PERYÖN), etkisini her geçen gün artıran global krize karşı harekete geçerek bir bildiri yayınladı. Bildiride üye şirketlerin insan kaynakları birimleri, çalışanlar konusunda duyarlı olmaya davet edildi.
 
“Krizden etkilenmeyeceğimizi düşünmek ne kadar gerçekçi değilse, kriz ortamında çalışanlarımızı çıkarmak da bir o kadar çözüm değil” mottosuyla yola çıkan dernekte, “Krizde akla gelen en kolay tedbir, kadroları daraltmak ve işten çıkarmaya yönelmek olmamalı” düşüncesini üyelere bildirildi. Şirketleri kriz fırsatçılığından ve telafisi olmayan radikal ve ani kararlardan uzak durmaya davet eden PERYÖN yönetimi, esnek çalışma saatleri, azaltılmış veya yarı zamanlı haftalık mesailer gibi farklı çalışma alternatiflerini denemeyi önerdi.

Fevri kararlar sıfıra inmeli
PERYÖN’ün çağrısı, üye şirketlerden de karşılık buldu. Baltaş Eksen Seçme ve Değerlendirme Başkanı Zuhal Batlaş çağrıya karşılık vererek “Şirketler için en sakıncalı uygulama, insana ve insan kaynaklarına yapılan yatırımı fevri kararlarla sıfıra indirmektir. Bu durum hem entelektüel sermayenin ziyan olmasına hem de kurum için hayati önem taşıyan kurumsal bağlılık ve İK politikalarına yapılan yatırımın boşa gitmesine neden olur” olur diyerek bildiriye destek verdi.

Üye şirketlerin önemli bir kısmı ise özellikle maliyet azaltıcı ve verime yönelik birtakım uygulamaları devreye sokarak tensikatı engelleyecek çözüm arayışlarına gittiklerini bildirdiler. Bildiriyi değerlendiren üye şirketlerin yanı sıra çeşitli sektörlerden farklı büyüklükteki şirketlerin yöneticileri, krize karşı aldıkları tedbirleri İşte İnsan’la paylaştılar. İşte şirketlerin 2009’a dair alternatif senaryoları.

Hükümete düşen görev
2008’i geçici tedbirlerle kapatan şirketler, daha etkili tedbirler için 2009’da harekete geçme hazırlığı yapıyor. Hemen her şirketin iki senaryosu var. Ancak genel eğilim ‘daha iyimser’ olan ilk senaryo üzerinden çalışmalara devam etmek yönünde.
“2009 tüm sektörler için zor bir yıl olacak. Ancak aşırı kötümser senaryolara da itibar etmemek gerekiyor” diyor Turkcell İş Destekten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Selen Kocabaş. Kriz döneminde istihdam politikalarında köklü değişikliklere gitmeyi düşünmeyen Turkcell bu dönemde temel stratejilerini, “mevcut personelini elinde tutmak” üzerine kurmuş. 2009 planları yapılırken küresel mali kriz önemli bir veri olarak değerlendirilmiş ve alternatif senaryolar hazırlanmış.

Kocabaş’ın bu dönemde, istihdam üzerindeki vergilerin azaltılmasına dair hükümetten beklentileri var. Benzer beklentiler, farklı sektör temsilcileri tarafından da dile getiriliyor. Eğitim ve danışmanlık hizmeti veren İletikom’un yönetici ortağı Tayfun Türkalp, Türkiye’nin sahip olduğu eğitimli ve nitelikli iş gücünün birçok Avrupa ülkesine göre daha fazla olduğunu vurgulayarak “Kriz döneminde az yatırımla kısa sürede iş olanağı yaratacak iş kollarına ve bunları yurtdışına satacak güçlü outsource firmalara ihtiyaç var” diyor.

Vergi ve prim yükünün azaltılması
Çağrı merkezi, temizlik, sağlık ve bakım-onarım gibi iş kollarında katma değer vergisi oranının yüzde 18’den yüzde 1’e indirilmesi gerektiğini de ifade eden Türkalp, istihdam üzerindeki vergi ve prim yükünün azaltılması gerektiği konusunda Selen Kocabaş’la hemfikir.

Kriz dönemini en az hasarla atlatmak için tasarruf planını hayata geçiren şirketlerden biri de DHL. Şirketin Kurumsal İletişim Direktörü Selda Susal, “Seyahat, eğlence, danışmanlık hizmetleri gibi giderlerimizi kontrol altında tutuyoruz” diyor. Çelebi Holding İnsan Kaynakları Bölüm Başkanı Derya Tekin Yusuf da bu dönemde aldıkları önlemleri, “Cari harcamalarda kısıntıya giderek şirket içinde tasarruf yapıyoruz” sözleriyle açıklıyor.

Evden çalışma gündemde
Şüphesiz kriz sadece reel sektörü etkilemiyor. Danışmanlık ve eğitim firmaları, reklam ajansları, halkla ilişkiler şirketleri de yaşanan durgunluktan nasibini alıyor. İnsan kaynakları ve danışmanlık şirketi Vision Europe’un eğitim danışmanı ve yönetici koçu Vedat Erol, krizin eğitim sektörüne etkilerini şu sözlerle değerlendiriyor: “Krizde ilk kesintiye uğrayan kalemlerden biri de eğitim harcamaları. Biz de bu kısıtlamalardan etkilendik. Planlanan ve 2009 bütçesinde yer alan birçok eğitim projemiz ertelendi ya da iptal edildi. En yakın iyileşme hareketinin 2009’un son çeyreğinde olacağını düşünüyorum.” Şirket olarak çok radikal önlemler almadıklarını da belirten Erol, home office  uygulamasına yönelerek tasarrufa gidebileceklerini belirtiyor.

İş arayan sayısında artış
Sağlık sektörüne yönelik insan kaynakları alanında destek veren Akkariyer Danışmanlık Genel Müdürü Dr. Aslı Akkor, sağlık sektöründe yaşanan durumu “Kriz zaten sıkıntılı olan sağlık sektörünün yatırımcı, yönetici ve çalışanlarını ciddi şekilde etkilemeye başladı. Bunu sektörde artan iş başvurularından da anlayabiliriz. Bu etkinin 2009’da artarak devam edeceğini düşünüyoruz” sözleriyle özetliyor. Akkariyer’in bu yıl odak noktası, ekonomik sıkıntı içinde olan kurumlarda insan kaynağı potansiyelinin nasıl daha verimli ve etkin kullanılabileceği üzerine projeler üretmek olacak.

IT profesyonellerinin sayısı 2010’da yüzde 40’a kadar gerileyecek
Krizin bilişim sektörüne etkilerini ise Netron Genel Müdürü Bülent Tekmen, araştırma ve danışmanlık şirketi Gartner’ın yayınladığı bir rapordan örnekler vererek değerlendiriyor. Rapora göre farklı sektörlerde, teknoloji altyapısı ve hizmetler alanında görev yapan teknoloji profesyonellerinin oranı 2005 yılında yüzde 65 iken, 2010’da yüzde 40’a kadar gerileyecek. Tekmen, bilişim sektörüne eleman yetiştiren şirketlerin de, bu durumu esas alarak yapısal değişikliklere gideceğine vurgu yapıyor.

Tekmen, gelişmelere rağmen sektörün geleceğinden umutlu. Doğru politikalar yürütüldüğü takdirde Türkiye’de, beş yıl içinde bilişim sektöründe 500 bin kişiye istihdam yaratılabileceğini iddia ediyor. Bu nedenle tensikatı düşünmediklerini aksine yeni şubeler açacaklarını da sözlerine ekliyor.

Krizi, ‘tensikat için bahane’ olarak kullanmayacaklarını söyleyen Denet Cıvata İK Müdürü Emir Kılıç ise ekonomide 2009’un ikinci çeyreğinden önce olumlu bir gelişme yaşanmayacağı görüşünde. Otomotiv sektörüne yönelik üretim yapan firma, çalışma saatleri ve düzenine dair alternatif uygulamalar gündeme alacak.

İŞTE ŞİRKETLERİN KRİZDE YOL HARİTALARI
Habibe Akşit/Elginkan Holding İK Müdürü
Esnek çalışma kullanılmak zorunda
Ülkemizin lokomotif sektörlerinden biri olan inşaat da krizden ciddi şekilde etkilendi. Bu süreçte ekonomik ve hukuki önlemlere ihtiyaç olduğu kaçınılmaz. İş Kanunu’nun imkan tanıdığı esnek çalışma uygulamaları bu süreçte birçok işletme tarafından kullanılmak zorunda. Çalışanlara birikmiş izinlerini kullandırmak, ücretsiz izne çıkarmak, kısa çalışma yaptırmak, kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak ve ücret indirimine gitmek bu alternatiflerden birkaçı. En son çare olarak çalışanların işten çıkarılması gündeme gelmeli.  

Evrim Aras/Aras Holding Yönetim Kurulu Başkanı
Tasarruf almamız şart
2009’un ilk altı ayının zorlu geçeceğinin bilincindeyiz. Daha önceki krizlerde olduğu gibi bu krizin çalışanlarımıza değmemesi için kriz yönetimini uygulamaya koyduk. Tasarruf tedbirleri alıyoruz, eğer almazsanız bu krizden başınız dik çıkamazsınız. Her firma gibi biz de öncelikle maliyetlerimizi kısıyoruz. Gereksiz harcamalarımızı donduruyor ve çalışanlarımıza hedeflerine sadık kalmaları konusunda hatırlatmalarda bulunuyoruz. İK’da yeniden yapılanmaya gideceğiz ve performans ölçümleri yöntemini kullanacağız.

Tanju Kaya/Denizbank Genel Müdür Yardımcısı
Kiralarımızı gözden geçiriyoruz
Krizde toplu eleman çıkarmayacağız. 50 yeni şube açarak bu şubelerin kadrolarını mevcut kaynaklarımızdan sağlamayı hedefliyoruz. Bunun yanı sıra işletme giderlerimizi kontrol ederek düşürmeye çalışıyoruz. Kiralarımızı gözden geçirdik. Haberleşmede maliyet düşürücü paketleri devreye koyuyoruz. Kadrosu fazla olan şubelerden eksik olanlara personel aktarımı yapıyoruz. Ayrıca daha az elemanlı yeni şubeler açarak verimliliğimizi yükseltmeye çalışıyoruz.

Mükrime Alptekin/Net Danışmanlık İK Yönetim Danışmanı
Esnek çalışma sistemine geçtik
Krizin henüz başındayız ve etkisinin de iki yıl daha süreceğini düşünüyorum. Ancak şirketler için son çare işten çıkarma olmalı. Aksi halde durum kartopu etkisiyle giderek daha kötü bir hal alacaktır. Verimliliği artırarak tensikatı önlemek adına esnek çalışma saatleri ve proje bazlı çalışanlarımızda yarı zamanlı çalışma uygulamasına geçtik.

Musa Tekler/Eminiş Ambalaj İK Müdürü
Giderleri kısıyoruz
Ambalaj sektöründe tedirgin ve tetikte bir bekleyiş söz konusu. İşletmeler mümkün olduğu kadar kabuğuna çekilecek, minimum giderle krizi ayakta kalarak atlatmaya çalışıyor. Kriz senaryolarının şirketlerde katı uygulamaları tetiklediği doğru. Bunlar kimi zaman mecbur kalınan kimi zamansa kriz arkasına sığınılarak gerçekleştirilen uygulamalar. Şirket olarak gerçekçi önlemler aldık. Tüm gider kalemlerimizi ve maddi büyüklüklerini yayınlayarak çalışanlarımızla paylaştık. Nisan 2009’a kadar temizlik ve mutfak hizmetlerini kendi içimizde organize etmeye karar verdik. Yılbaşı ve bayram paketlerimizde çikolata yerine tasarruflu ampul ve musluk kartuşları dağıttık. Bazı departmanlarımızı da yarı zamanlı çalışma sistemini hayata geçirdik.   

Ali Eşkinat/Element Eğitim Teknolojileri İcra Kurulu Başkanı
Her alanda tasarruf
Krizi doğru şekilde yönetmek için tasarrufa gidiyoruz. Ofis içi masraflarımız konusunda kontrollü olmaya gayret ediyoruz. Mutfak ve temizlik masrafları, posta gönderimleri gibi kalemlerde tasarruf yapıyoruz. Ofis içinde sensörlü aydınlatmalar kullandık. Bu da önemli bir elektrik tasarrufu yarattı. Şirket içi yazışmalarda maili daha fazla kullanarak kağıt kullanımını asgariye indirdik. Yurtdışı görüşmelerini çeşitli yazılımlar üzerinden yaparak maliyetleri düşürüyoruz.