Sanayicilerin eleştirdiği elektrik üretim düzenlemesi yürürlüğe girdi

Lisanssız elektrik üretim tesislerinde satışa konu edilebilecek ihtiyaç fazlası elektriğin hesabında, tesisin bir önceki takvim yılında şebekeden çektiği mahsuplaşılmamış toplam elektrik miktarı esas alınacak.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (EPDK) Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan kararına göre, bir önceki yıl tesisin tüketimi olmaması halinde bu tüketim miktarı, mevcut aylık tüketimlerinin ortalaması baz alınarak yıllık bazda hesaplanacak.

Lisanssız elektrik üretim tesislerinin içinde bulunulan yılda şebekenden çektiği mahsuplaşılmamış elektrik tüketiminin bu şekilde belirlenen toplam elektrik tüketimini geçmesi halinde, satışa konu edilecek ihtiyaç fazlası enerji, içinde bulunulan yıl verileri dikkate alınarak hesaplanacak.

Kararda, üretim ve tüketim tesisinin aynı ölçüm noktasında yer aldığı tesislerde, mahsuplaşılmamış ham tüketim miktarının, tesis edilecek tek yönlü üretim sayacı verileri dikkate alınarak belirlenmesine hükmedildi.

Bu yöntemlerle belirlenen tüketim miktarı esas alınarak belirlenecek ihtiyaç fazlası enerjinin üzerinde üretilerek şebekeye verilen enerji, görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olarak kabul edilecek. Bu enerjiyle ilgili piyasa işletmecisi ve tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmayacak ve YEKDEM'e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacak.

Kurulu gücü 50 kW ve altındaki mesken abone grubu ile ilişkilendirilen üretim tesisleri EPDK'nın bu kararının kapsamı dışında tutuldu.

SANAYİCİ TEPKİLİ

Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, "Ülkemizin ciddi bir enerji açığı var. Yenilenebilir enerji tam da ihtiyacımız olan, yeşil dönüşümün ruhuna uygun bir yatırım. Şimdi hukuka uygun olmayan biçimde geriye dönük, geçmiş yatırımları da kapsayacak bir şekilde tüketim fazlasının bedelsiz olarak YEKDEM'e aktarılması planlanıyor. Cari açığımızın ana kaynağı ithal ettiğimiz enerji iken ve yerli kaynaklarla enerji üretimini artırabilmek için çaba gösterirken, yeni yatırımcılarımızı caydıracak, daha önce yatırım yapmış olanları da sıkıntıya sokacak olan  bu değişikliğin bir kez daha gözden geçirilmesi gerekir" demişti.

"OYUNUN ORTASINDA KURAL DEĞİŞTİRLDİ"

Haber7'nin ulaştığı sektör temsilcileri düzenlemenin tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulayarak "2019 yılından itibaren bu alanda bir çok firma yüzbinlerce dolarlık krediler kullanarak yatırım yaptı. Şimdi geriye dönük olarak hayata geçirilen bu düzenleme hem büyük ve çok sayıda mağduriyetler oluşturacaktır. Enerjinin özellikle de yenilebilir enerjinin bu denli önemli olduğu süreçte karar yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor" dedi.

DÜZENLEME İLE İLGİLİ EPDK'DAN YENİ AÇIKLAMA

Bu yönetmelik neden çıkarıldı?

Hatırlanacağı üzere 09/05/2019 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile lisanssız üretim tesisi gücü tüketim tesisinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile ilişkilendirilmiş, 2022 Mart ayındaki kanun değişikliği ile bazı abone gruplarında bu güç 2 katına çıkarılmıştır. Bu iki adım yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından azami düzeyde yararlanılmasının ve güneş enerjisi yatırımlarının daha kolay ve etkin bir şekilde hayata geçirilmesinin önünü açmıştır.

İşte EPDK tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelik Cumhurbaşkanlığı kararı ve ilgili kanun değişikliğinin sahada nasıl uygulanması gerektiğine dair usül ve esasları belirlemektedir.

Kısaca bu yönetmelik; ihtiyacın üzerinde satışı düzenleyen ve lisanssız üretim santrali olsun ya da olmasın gerçek elektrik tüketicilerini koruyan bir düzenlemedir.

Yönetmeliğin hedefi nedir?

EPDK’nın öncelikli hedefi, imkanı olan bütün tüketicilerin, ‘tükettiği enerjiyi’ güneşten üretebilmesidir. Bu düzenleme ile gerçek tüketimi olan ancak kapasite kısıtı ve yer sorunu sebebi ile üretim tesisi kuramayan tüketicilerin önü açılacaktır.

Hatırlanacağı üzere lisanssız üretimde 2019 yılıyla yeni bir anlayış ortaya konmuş, aslolanın tüketim ihtiyacının karşılanması olduğu ve bu düşünceye katkı sağlayacak her türlü öneriye EPDK’nın açık olduğu defaatle dile getirilmişti.

Ancak ne yazık ki mevzuatın suiistimal edilme çabaları yeni bir düzenleme ihtiyacını doğurmuş ve kanunun verdiği yetkiye dayanılarak satışa konu edilebilecek elektrik miktarını kapsayan bir düzenleme yapılmıştır.

Yönetmelik nasıl uygulanacak?

Bu düzenleme ile EPDK; ‘tüketim kadar üretim’ hedefinden sapan, mühendislik bilimine ve teknik gerçeklere aykırı olarak kurulu gücünü orantısız şekilde arttıran, gerçek tüketicilerin lisanssız üretim tesisi kurabilmeleri imkanını ortadan kaldıran, tüketim olmadan üretim yapmaya çalışan tesislerin satışa konu edilebilecek üretim miktarını belirlemiştir.

Örneğin bir önceki yıl 1 milyon kWh elektrik tüketen bir kişi, cari yılda aylık mahsuplaşmanın akabinde en fazla 1 milyon kWh enerjisini satışa konu edebilecektir. Yılın ilk ayından itibaren ihtiyaç fazlası enerjiye istinaden ödemeler yapılacak, 1 milyon kWh’ı aşan üretimler ise YEKDEM’e ‘bedelsiz katkı’ olarak yansıtılacaktır.

Cari yıl tüketimi önceki yıl tüketimini aşması halinde cari yıldaki tüketim miktarı kadar satış yapılabilecektir.

Üretimle tüketimin aynı ölçüm noktasında yer aldığı tesisler içinde üretimi ölçen tek yönlü sayaç verileri baz alınarak gerçek tüketim miktarı hesaplanacak, böylece bir mağduriyet oluşmasına izin verilmeyecektir.

YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacak enerji için sistem kullanım bedeli de tahakkuk ettirilmeyecektir.

Yatırımcının sisteme bedelsiz enerji vermek yerine şalteri kapatacağı, bu yönetmelik ile bazı yatırımcıların mağdur olacağı iddia ediliyor?

Elbette “şalter kapatmak” lisanssız yatırımcısının kendi takdiridir. Ancak böyle bir manzara ile karşılaşılması beklenmemektedir. Zira söz konusu tesis, küçük de olsa bir tüketim yapacak ve bunun için çalıştırılması (elektrik üretmesi) gerekecektir. Ayrıca bu tesisler için, ihtiyacın fazlası üretilen enerjinin şebekeye verilmesiyle oluşan ve dağıtım şirketine ödenen bedeller ödenmeyecektir.

Yani hem bu tip yatırımcılar gerçek tüketimlerini karşılayacak hem de daha fazla ürettiği enerjiyi ilave maliyete katlanmadan bütün tüketicilerimizin kullanımına sunabilecektir.

Şalteri kapatan yatırımcılar ise hem kendi tüketimlerini karşılayamayacak hem de yerli ve milli bir kaynağımızın heba olmasına göz yummayı tercih etmiş olacaktır.

Bu yönetmelik tüketicileri de etkileyecek mi?

Bu düzenleme ile gerçek elektrik tüketicilerinin tüketimlerini karşılamak maksadıyla elektrik üretim tesisi kurması, tükettiğini kadarını da satarak yatırımın geri dönüşünü makul süreler içerisinde elde etmesi sağlanacaktır.

Böylece doğası gereği şebekeye entegrasyonunda sıkıntı bulunan kesintili üretim yapan yenilenebilir enerji tesisleri, gerçekten ihtiyacı olan tüketiciler tarafından kurulacaktır.

Getirilen kısıtın üzerindeki enerji “YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak” bütün tüketicilere fayda sağlayacaktır.

Bu yönetmelik ile yatırımcıya ve üreticiye sağlanan kolaylıklar neler?

Örneğin bir sanayicimiz artık ister OSB içinde olsun ister dışında olsun başka bir dağıtım bölgesinde lisanssız üretim tesisi kurabilecektir. Lisanslı veya lisanssız kojenerasyon tesisleri bulunan tüketiciler de belirli şartlar altında kojen santrali ile karşılayamadığı tüketimleri için lisanssız üretim tesisi kurabilecektir.

Yatırımcının çatısındaki elektrik üretim tesisiyle farklı bir ölçüm noktasındaki tüketim tesisini ilişkilendirmek artık mümkün hale gelecektir.

10 MW’ın üstündeki tesisler için doğrudan sisteme bağlanma (fider) imkanı getirilerek şebekeye bağlantı noktasındaki kısıt ortadan kaldırılmıştır.

Kojenerasyon santrali bulunan işletmelerin yanı sıra, 5.1.ç kapsamında tüketim amaçlı üretim tesisi kuran ancak aynı noktada daha fazla tesis kurma imkanı bulunmayan kişilere tüketimi karşılama amaçlı farklı ölçüm noktasında tesis kurabilme imkânı tanınmıştır.

OSB tüzel kişiliklerince kurulmuş ve kurulacak lisanssız üretim tesislerinin OSB ana sayaçlarıyla mahsuplaşmasına yönelik düzenleme yapılarak bu tesislerin OSB katılımcılarının doğrudan elektrik giderini azaltması sağlanmıştır.