Aynı il, iki pazar! Fiyat farkına inanamayacaksınız

Sebze meyve fiyatlarında anormal artışların ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kararı ile İstanbul ve Ankara'da başlayarak yurdun büyük bir bölümünü yayılan tanzim satış noktalarıyla vatandaş ucuz sebze ve meyve ile buluştu. Yoğun ilgi gören uygulamanın seçim sonrasında ülkenin en ücra köşelerine kadar taşınarak kalıcı bir konsepte kavuşturulması da planlanıyor.

 

Tanzim satış noktalarının etkisiyle kısa sürede çok sayıda zincir markette de fiyatların düştüğü görülürken üreticiden tüketiciye tedarik zincirinde fiyatlardaki akıl almaz oranlardaki artışlar stokçuların yanı sıra aracıların durumunun tekrardan gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koydu. Bu noktada Meclis gündeminde olan yeni Hal Yasası ile üreticiden tüketiciye bir malın fiyatında yaşanan yüzde 500'lere varan artışların da önüne geçilmesi hedefleniyor.

AVM KİRALARIYLA YARIŞIYOR

 

Öte yandan tartışmaların gündeme geldiği andan itibaren maliyetlerine dikkat çeken pazarcıların pazar yerlerine ödedikleri ücretler ise m2 bazında AVM'lerdeki dükkan kiralarıyla yarışıyor. Bunun arka planında ise pazar tezgahlarının artık bir yatırım aracı olarak öne çıkması yatıyor.

ÜNLÜ İSİMLERİN BİLE YERİ VAR

Öyle ki; doktorlar, avukatlar, memurlar ve hostesler gibi farklı meslek grubundan çok sayıda kişinin yer aldığı pazarlara İpek Tuzcuoğlu ile Vahe Kılıçarslan gibi ünlü isimlerin dahi yatırım yaptığı biliniyor.

İKİ PAZAR ARASINDA 14 LİRALIK FARK!

Hal böyle olunca 200 bin TL'ye kadar çıkan tezgah fiyatları, kiralara da yansıyor. Günlük 100 TL'den başlayıp pazarına göre değişen rakamlar sebze ve meyve fiyatlarına ise fiyat artışı olarak geri dönüyor. Örnek verilmesi gerekirken yatırım yapılan belediye iştirakinde sivri biberin kilosu 24 lira iken belediyenin pazar yerinde ise bu rakam 10 lira seviyesinde bulunuyor.

İstanbul genelinde günde 55 ila 65 adet, haftada 450 adet semt pazarı kuruluyor. Yanlarında çalışanlarla birlikte 100 bin esnaf, aileleriyle birlikte 400-500 bin kişi pazarlardan ekmek yiyor.

YATIRIMIN ÖNÜNÜ AÇTI

Konuyla ilgili yenisafak.com'a konuşan İstanbul Pazarcılar Esnaf Odası Başkanı Mesut Şengün pazar yerlerinin yatırım aracı olarak görülmesinin önünün 6 yıl önceki bir düzenleme sonrasında açıldığını belirtiyor.

Şengün, düzenleme kapsamında 5957 sayılı Hal yasasının ilk halinde pazarların sadece Belediyeler tarafından kurulup işletilebileceği, pazar yerinin esnafa tahsis edileceği ve esnaftan sadece işgaliye harcı alınacağı belirlemesinin aksine belediye iştiraklerine de pazar yeri kurup işletme hakkı verilmesinin önünü açtığını bunun da, iştiraklerce kurulan ve işletilen kapalı pazar yerlerinde tezgahları parayı verene satıp pazarcıyı yatırımcının kiracısı haline dönüştürdüğünü söyledi.

200 BİN TL'YE TEZGAH

Belediye iştiraklerin işlettiği pazarlardaki bir tahtalık yerin 30 ila 40 bin TL arasında satıldığının altını çizen Şengün, bir tahtalık yerde pazarcılık yapılamayacağından ve sebze meyve tezgâhlarının en az 5 tahtadan oluştuğundan sebze meyve tezgâhı olarak kullanılacak bir yerin fiyatının 150 ila 200 bin TL arasında olduğuna dikkat çekti.

GÜNLÜK KİRASI 500 TL

Konuşmasının devamında pazarcılık mesleği ile iştigal eden bir esnafın bu işten geçinebilmesi için haftada en az 4 gün farklı pazar yerinde tezgah açması gerektiğini belirten Şengün, ''Bu hesapla 4 pazarda yer almaya kalksa pazarcının 600 ila 800 bin TL para ödemesi gerekiyor. Pazarcı esnafının bu kadar sermayesi olmadığı için, iştiraklerin işlettiği pazarlarda yer sahibi olamayıp ancak yatırım için bu yerleri alan kişilerin kiracısı olabiliyorlar. Söz konusu pazarlarda günlük kira, tahta başı 70 ila 100 TL, 5 tahta için 350 ila 500 TL’dir. Pazarcı bir yandan yatırımcıya kira öderken diğer yandan belediye iştirakleri pazar yerinin otoparkı, aydınlatması, temizliği için hizmet bedeli adı altında ücretler alıyor.'' diye konuştu.

23 Şubat'ta İstanbul'da iki farklı pazar yerinde çekilen aynı ürünlere ilişkin fiyat görselleri.

SEBZE VE MEYVEDE FİYATLARI YÜZDE 100'DEN FAZLA ARTIRIYOR

Tezgâh ve kira fiyatlarına ek olarak pazar yerini işleten iştirake, değişen miktarlarda keyfe keder belirlenen hizmet bedeli adı altında ücret ödeneğini de kaydeden Şengün, bu şekilde maliyeti şişen pazarcının halka ucuza gıda satmasının olanağının kalmadığını vurgulayarak şu şekilde konuştu;

''Pazarcı işini sürdürebilmek için bu maliyetleri sattığı malın fiyatına yansıtmak zorunda kalmaktadır. Örneğin İstanbul'da iştirak tarafından işletilen pazarda bir kilo biber 24 TL ye satılırken aynı biber belediyenin işlettiği pazarda 10 TL ye satılmaktadır. Yine iştirakin işlettiği kapalı pazarda soğan ve patatesin kilosu 5 TL den, ıspanak 8, pırasa 8 TL den, portakal 6 TL, mandalina 7 TL, brokolinin kilosu 12 TL, karnabahar 10 TL den satılmaktadır. Belediyenin işlettiği pazarlarda ise soğan, patates 3 TL, ıspanak 4 TL, pırasa 4 TL portakal elma 2 TL, mandalina 3 TL den alınabilmektedir. Yani iştiraklerin oluşturduğu maliyet farkı fiyatları yüzde yüzden fazla arttırıyor.''

YASADAN ÇIKARILMALI

İştirakler tarafından kurulup işletilen pazarlarda maliyetlerin yüksekliği nedeniyle halka ucuza mal satılmasının neredeyse imkansız olduğunu ifade eden Şengün, ''Pazarcının hem iştirake kar ettirip hem de iştirakten yer alan yatırımcıya kazandırmak zorunda bırakılması yani araya aracıların (belediye iştirakleri, iştiraklerden yer satın alan yatırımcılar) girmesi halinde pazarda ucuza mal satılamayacak ve böylelikle semt pazarlarının yıllardır sürdürdüğü sosyal denge unsuru olma işlevi ortadan kalkacaktır. Bu nedenlerle acilen Hal yasasının Pazar yerleri ile ilgili hükümleri değiştirilerek, yasanın ilk haline döndürülmesi, iştiraklerin pazar kurma ve işletme yetkilerinin, pazar yerinin sınırlı ayni hak tesisi yöntemiyle satılması ve kiralanmasının yasadan çıkarılması gerekmektedir.'' diye konuştu.