Gezi Parkı olaylarının ekonomik faturası ağır oldu

Hakan Göksel'in haberi

İstanbul Taksim Meydanı'ndaki Gezi Parkı'nın orijinal hali olan 3.Selim döneminde yapılmış tarihi Topçu Kışlası'na dönüştürülmesi kararı sonrası yaşanan protestolar kontrolden çıktı. Çevreci bir eylem olarak başlayan gösteriler sonrasında ideolojik tepkiye dönüştü. Provokasyonlar, polisin gazlı müdahalesi ve siyaset kesiminden gelen açıklamalar da eklenince Türkiye gergin ve olaylı günler geçirdi.

Gezi Parkı protestoları halkın huzurunu bozmanın yanı sıra büyük çapta maddi hasara da neden oldu. Gezi Parkı eylemleri sonrası 89 polis aracı, 42 özel araç, 4 otobüs, 18 belediye otobüsü, 4 bina, 99 işyeri, 1 konut, 1 polis merkezi çok sayıda otobüs durağı, ankesörlü telefon, trafik ışıkları zarar gördü. Kuşkusuz olayların merkezi konumundaki İstanbul en büyük zararı görenler illerden biri oldu.

En talihsiz ve üzücü olay ise Hatay'da yaşandı. Protestolar sırasında kimliği belirsiz kimseler tarafından sıkılan kurşun 22 yaşındaki bir gencin hayatını kaybetmesine neden oldu. 3 Haziran 2013 Pazartesi günü saat 23.35 sıralarında, merkeze bağlı Armutlu Mahallesi'nde Abdullah Cömert isimli vatandaşın kimliği henüz belirlenemeyen bir kişinin açtığı ateş sonucu ağır yaralandı. Kaldırıldığı hastanede yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı.

Bunun yanı sıra olaylarda 50'den fazla vatandaş ve polis yaralandı. Protestoların yapıldığı illerde çok sayıda gözaltı da gerçekleşti.  

Haber 7 Editörü Hakan Göksel Gezi Parkı protestolarının ekonomiye etkilerini araştırdı. Borsa İstanbul başta olmak üzere Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği ve İETT'den maddi kayıplar hakkında bilgi aldı. En büyük maddi zararı Borsa İstanbul görürken, turizmdeki rezervasyon iptalleri turizm sektörünü kaygılandırdı. Anlık gibi görülen olayların uzun süreli imaj kaybına neden olmasından korkuluyor. Günde 3,5 milyon insanın taşındığı İstanbul'da toplu taşıma araçlarındaki hasar seferleri aksatırken, ana arterlerde işlerine ulaşmaya çalışan vatandaşlar da mağdur oldu. Ayrıca otobüs duraklarında da büyük hasarlar meydana geldi.  

PİYASALARA ETKİSİ ÇOK SERT OLDU 33 MİLYAR DOLAR UÇTU

Gezi Parkı olaylarının Borsa İstanbul'a (BİST) etkisi çok sert oldu. Yeni haftaya yüzde 6,43 kayıpla başlayan BİST kapanışta yüzde 10.5 düşüş kaydetti. 9.006 puan değer kaybederek 76.983 puana düşen Borsa İstanbul son 10 yılın en sert düşüşünü yaşandı. Satışların banka hisselerinde yoğunlaştığı borsada banka hisseleri yüzde 11'i bulan kayıplara uğradı. Borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa değeri de bir günde 33 milyar dolar eriyerek 291 milyar dolara geriledi.

Birkaç haftadır yüksek seyreden Dolar 1.90 TL'ye çıkarken, gösterge tahvilin faizi yüzde 6.51 ile Kasım 2012'den beri en yüksek seviyesine çıktı. KESK'in bünyesindeki sendikaların grev kararı alması, kredi derecelendirme kuruluşlarının açıklamaları piyasalardaki kaybı biraz daha körükledi. 

TURİZMDE REZERVASYON İPTALLERİ YÜZDE 30'U BULDU

Turistik Otelciler, İşletmetciler ve Yatırımcılar Birliği Başkanı Timur Bayındır Haber 7'nin sorularını yanıtladı. "Rezervasyon iptallerinin sektöre maddi zararı ne kadar?" olduğu sorulan Bayındır "Yaşanan rezervasyon iptallerine ilişkin somut bir rakam verebilmek şu an itibariyle mümkün değil. Fakat bölgedeki üyelerimizden aldığımız bilgiler, iptallerin ortalama yüzde 30'lar civarında olduğunu gösteriyor. İptaller ağırlıklı olarak Taksim ve civarındaki otellerde yaşanıyor" dedi. 

Sektörde yaşanan zararı, olaylar nedeniyle gerçekleşen iptallerin rakamsal karşılığı olarak değerlendirmenin eksik olduğunu ifade eden Bayındır "Gerçek zarar, mevcut tablonun aylar ve yıllarca sürecek etkileri yaşandıkça ortaya çıkacaktır" dedi

 Olayların turizmdeki etkilerinin "dönemsel mi yoksa uzun süreli mi" olduğunu sorduğumuz Bayındır "Turizm kırılgan bir sektördür. Her türlü olaydan çok hızlı etkilenir. Sonrasında toparlanması ise güç  ve zaman alıcı olur. Yaşanan bu ortam ne kadar uzun sürerse, turizmin kaybı da o kadar büyük olur. Olaylar kentimize gelecek büyük kongre ve organizasyonları da etkileyebilir. Bu durum kongre pazarında dünyanın sayılı kentlerinden biri haline gelmiş İstanbul için ciddi bir tehlikedir" dedi.

Hadiselerin son bulması için tüm kesimleri, duyarlı olmaya ve üzerlerine düşen görevleri yapmaya davet eden Bayındır "Aksi takdirde yaşanacak olayların verdiği zararlar, görünenden ve tahmin edilenden daha büyük olacaktır. Ülke ekenomosi için büyük önem arz eden turizm sektörü ve bu sektörden ekmeğini kazanan milyonlarca vatandaşımız adına; tüm kesimleri itidalli olmaya davet ediyorum" dedi.

İETT'NİN 39 ARACI KULLANILAMAZ HALE GELDİ

Taksim Gezi Parkı'nda yaşanan olaylardan en büyük zararı görenlerin başında İstanbul İETT geliyor. İETT yetkililerinden Haber 7'nin aldığı bilgilere göre protestolar sırasında 7'si ağır hasarlı olmak üzere 39 adet İETT'ye ait otobüs zarar gördü.

Olaylar devam ettiği için henüz yaklaşık maliyet hesaplanamıyor. Hasar tespiti yapılamayan yerler var. İETT ekiplerinin araçlara ulaşmasını engelleyen durumlar da söz konusu…

Göstericilerin araçları yakmasının, boyamasının ve hasar vermesinin yanı sıra yine Taksim ve Beşiktaş hemen bütün duraklar başta olmak üzere olayların çıktığı bölgelerde çok sayıda otobüs durağı da ağır hasar gördü. Otobüslerde olduğu gibi duraklarda da maddi zararın büyük olduğu tahmin ediliyor.

Göstericiler tarafından yakılıp yıkılan araçların adet bedeli 200 bin avro civarında ve araçlara verilen zararlar İETT tarafından karşılanacak ve bu da toplu taşıma bütçesine ekstra bir yük getirecek.  

Zarar gören otobüsler nedeniyle Taksim ve Beşiktaş'a gelen bazı seferlerin güzergahları değişti ve seferlerde aksamalar oluyor.

İETT'nin 1 günde toplam taşıdığı yolcu sayısı 3,5 milyon civarında ve zarar gören araçlar ana arterlerde çalışıyor…

Gösterilerde hasar gören araçların bir kısmının da polisi taşımak için tahsis edilen araçlar olduğu aktarıldı. İETT, sorumluların tespitinin yapılması sonrası otobüsler ve duraklarla ilgili olarak hukuk süreç de başlatacak.

İETT'nin göstericilerin elinden kurtarabildiği araçlarla ilgili tamir işlemleri başlatıldı. Yeni araçların 5 yıllık bakım onarımları ve sigortaları var ama diğer araçların maliyeti tamamen İETT tarafından karşılanacak. Ağır hasar gören 7 araçla birlikte diğer araçların bakımının birkaç gün süreceği bildirildi.

Hakan.Goksel@haber7.com
twitter.com/hakan_goksel
facebook: Haber7 Hakan Göksel Ekonomi Editörü