MB'nin verdiği faizi faizsiz bankalar ne yapıyor?

Hakan GÖKSEL'in haberi

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın Zorunlu Karşılık, Rezerv Opsiyon Mekanizması ve Serbest Hesaplar için ödediği/ödeyeceği faizi Katılım Bankaları (faizsiz bankalar) ne yapıyor?

Merkez Bankası kaynaklarından konunun ayrıntılarını araştıran Haber 7 Editörü Hakan Göksel, faizsiz bankacılık ile ilgili kısmını Türkiye Katılım Bankaları Birliği Genel Sekreteri Osman Akyüz’e sordu.

İşte konunun tüm ayrıntıları... 

TCMB 5 MAYIS’TA UYGULAMAYI BAŞLATIYOR

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, içeriğini önceden duyurduğu bankaların da uzun süredir talep ettiği yeni bir uygulamayı başlatıyor.  

TCMB “Zorunlu Karşılıklara, Rezerv Opsiyonlarına ve Serbest Hesaplara 5 Mayıs 2015 tarihinden itibaren faiz ödeyecek.

TCMB’den yapılan açıklamada "Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde ABD doları cinsinden tutulan zorunlu karşılıklara, rezerv opsiyonlarına ve serbest hesaplara faiz ödenmesi uygulamasına başlanacaktır. Uygulanacak faiz oranı değişen küresel ve yerel finansal piyasa koşulları çerçevesinde günlük olarak belirlenecek. Belirlenen oran saat 9.30’da Anadolu Ajansı DV008 ve Reuters CBTB sayfalarında ilan edilecek. 5 Mayıs 2015 günü için gecelik faiz oranı yıllık yüzde 0,12 olacaktır” denildi.  

MERKEZ BANKASI’NIN UYGULAMASI NE ANLAMA GELİYOR?

Merkez Bankası’nın Zorunlu Karşılıklara, Rezerv Opsiyonlarına ve Serbest Hesaplara vereceği faiz uygulaması ne anlama geliyor? Merkez Bankası bu adımla ne yapmak istiyor?

Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar, topladıkları TL ve döviz mevduatları karşılığında Merkez Bankası’nda bir miktar fonu zorunlu olarak tutuyorlar.

Rezerv Opsiyon Mekanizması da bu paranın bir miktarının döviz ve altın olarak tutulmasına imkân tanıyordu.

Ayrıca bankalar ellerindeki fazla fonu serbest hesaplar aracılığıyla Merkez Bankası’nda tutarak para piyasası işlemlerinde taraf olmak adına bulunduruyordu.

Merkez Bankası döviz zorunlu karşılıklarına faiz ödeyerek yurt içi piyasalarda kurdaki aşırı oynaklığa kısıtlı da olsa müdahale etmiş oldu.

ZORUNLU KARŞILIK REZERV OPSİYONLARI VE SERBEST HESAP NEDİR?

Zorunlu Karşılık nedir?

Zorunlu Karşılık, munzam karşılık olarak da biliniyor. Mevduat kabul eden bankaların, bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası'nda bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranına deniyor.

Önceleri iflas riskine karşı koruma sağlanması amacıyla çıkarılan bu uygulama, günümüzde daha çok bir piyasa likiditesi kontrol aracı olarak kullanılıyor. Mevduatın vadesine göre yerli ve yabancı para cinsinden ayrı oranlar dâhilinde bankalardan toplanıyor.

Merkez Bankası Zorunlu Karşılıkları bir para politikası aracı olarak kullanıyor. Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günü hesaplanıyor.

Rezerv Opsiyonları nedir?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), sermaye hareketlerindeki aşırı oynaklığın makroekonomik ve finansal istikrar üzerindeki olumsuz etkilerini sınırlamak amacıyla 2011 yılında Rezerv Opsiyonu Mekanizmasını (ROM) kullanmaya başladı. Peki nedir bu Rezerv Opsiyonu?

Rezerv Opsiyon Mekanizması (ROM), bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda oldukları Türk Lirası zorunlu karşılıkların belirli bir yüzdesini döviz ve altın cinsinden tutmalarına imkân sağlayan bir uygulama olarak TCMB tarafından geliştirildi. ROM sayesinde bankalar TL likidite ihtiyaçlarını karşılamak için döviz varlıklarının belli oranlarda kullanabiliyor.

Bu nedenle bankalar, gönüllü olarak Merkez Bankasında döviz rezervi biriktiriyor.

ROM, dışarıdan gelen sermaye akımlarının iç piyasada neden olduğu döviz kuru oynaklığını düşürüyor ve faiz koridoruna olan ihtiyacı kısmen azaltıyor.

Serbest Hesap nedir?

Merkez Bankasınca, Bankalararası Para Piyasasında gerçekleştirilecek para piyasası işlemlerine taraf olmak isteyen bankaların Merkez Bankası Ankara Şubesi’nde Vadesiz Serbest Mevduat Hesabı adıyla açtıkları hesaba serbest hesap deniyor.

5 Mayıs’ta başlatılacak uygulama ile bankalar vadesiz serbest hesaplar olarak bilinen hesaplar için de faiz alacaklar.

UYGULAMA HANGİ BANKALARI KAPSIYOR?

Serbest bölgelerde faaliyette bulunanlar dahil olmak üzere Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle faaliyet gösteren bankalar zorunlu karşılık sistemine tabi tutuluyor.

Vadesiz, ihbarlı mevduatlar, özel cari hesaplar, vadeli mevduatlar/katılma hesapları ve mevduat/katılım fonu dışındaki diğer yükümlülükler zorunlu karşılık kapsamında yer alıyor.

Uygulama, Yatırım Bankaları, Mevduat Bankaları ve Katılım Bankaları da bu uygulamalardan yararlanabiliyor.

FAİZSİZ BANKALARA DA ÖDENECEK

‘Kuveyt Türk, Albaraka Türk, Türkiye Finans ve Bank Asya’ da topladıkları “Katılım Fonları” için Merkez Bankası’nda hem TL hem de döviz olarak zorunlu karşılık tutuyor.

Kamuoyunun merak ettiği konulardan biri de Türkiye’de Katılım Bankaları “Faizsiz Bankalar” adıyla faaliyet gösteren ve inançlı kesimin “faizsiz finans” ihtiyacına cevap veren bankalarının durumları ne olacak?

KATILIM BANKALARININ (FAİZSİZ BANKALARIN) DURUMU NE OLACAK?

Merkez Bankası’nın 5 Mayıs’ta tüm bankaların döviz hesaplarını ilgilendiren zorunlu karşılıklara faiz verilmesi konusundaki Tebliği; daha önce Türk Lirası için uygulanıyordu. 5 Mayıs’tan itibaren döviz hesaplarını kapsayacak şekilde genişletiliyor.

Merkez Bankası, son dönemde döviz kurunda yaşanan aşırı oynaklık karşısında kısmi tedbir sağlayacak uygulamayı devreye soktu. 

Merkez Bankası’nın faizsiz bankalara faiz ödemesi konusundaki tavrının ne olacağı merak ediliyordu.

Haber7.com Editörü Hakan Göksel Türkiye Katılım Bankaları Birliği Genel Sekreteri Osman Akyüz’e “Katılım Bankaları”nın ne yapacağını sordu.

Türk Lirası için tutulan zorunlu karşılıklara Merkez Bankası tarafından faiz ödendiğini söyleyen Akyüz “Topladığımız fonlardan bir bölümünü TCMB nezdinde zorunlu hesaplarda tutuyoruz. Bugüne kadar TL’ye faiz ödeniyordu. Şimdi Merkez Bankası döviz için de ödeyecek. Uzun süredir bankaların bu yönde talebi vardı. Şimdi tüm bankalara bu miktar ödeniyor” dedi.

KATILIM BANKALARINA ÖDENEN FAİZ NE OLACAK?

TKBB Genel Sekreteri Osman Akyüz, bu fonu değerlendirme şeklinin kesinlikle keyfi olmadığını, ”TKBB Danışma Komitesinin oluru” çerçevesinde yapıldığını söyledi.

Akyüz, TKBB Danışma Komitesinin Kararı doğrultusunda “Zorunlu Karşılıklardan alınan enflasyon oranına kadar olan kısım faiz olarak değerlendirilmiyor, alacaklının hakkı olarak kabul ediliyor. Enflasyon miktarını aşan kısım ise faiz olarak değerlendiriliyor ve bu fonla sadece TMSF prim ödemeleri ile sosyal sorumluluk projeleri harcamalarının yapılabileceği ifade ediliyor. Katılım Bankaları olarak daha önce TL zorunlu karşılıklara aldığımız faiz ile bu şekilde işlem yapılıyordu, döviz için aldığımız tutar ile de o yapılacak” dedi.

Akyüz: “Kaldı ki, bu alınan tutarlar hem enflasyonun oldukça altındadır ve ödünç verilen paranın bir getirisi değildir, hem de sadece devletin zorunlu olarak tuttuğu paranın nemasıdır, faiz niteliği taşımaz.”