Çin Yuan'ının değer derdi, dünyayı gerdi!

Cemal DEMİR'in haberi - New York  

Çin’in para birimi ‘yuan’ın değerinde sonunda bu hafta yükseliş sinyali geldi. Hindistan ve Brezilya merkez bankaları da, Çin’in parasını daha değerli hale getirmesi için IMF ve AB’ye katıldılar. Türkiye’nin de dahil olduğu 20’ler grubunun da Çin’e parasını değerlendirmesi için baskı yapmaya başlayacağı spekülasyonu yapılıyor. Barack Obama da geçtiğimiz günlerde bu konuda açıktan çağrıda bulunmuştu. Öyle görünüyor ki, dünya ülkeleri ‘yuan’ın değerini düşük tutmaktan vazgeçmesi için Çin’e baskıda birleşmiş durumda.

İşte bu konuda dünya ekonomi medyasının gündemindeki sorular:

Neden dünya ülkeleri ‘yuan’ın değerini bu kadar sorun ediyor?

ABD başta olmak üzere dünya ülkeleri, ‘yuan’ın değerinin bu kadar düşük olmasının, Çin tarafından yapay operasyonlarla sağlandığına inanıyor. ‘Yuan’ın değerindeki düşüklük, Çin’in ihraç ürünlerini, dünyanın diğer ülkelerinin ihraç ürünlerindne çok daha ucuz olmasına sebep oluyor. Çin’i ihracat rekabetinde oldukça avantajlı konumda tutuyor.

‘Yuan’ın değeri sebebiyle ABD nasıl bir sorun yaşıyor?

ABD’nin Çin ile ticaretinde büyük bir ihracat açığı var. Yani, ithalatı, ihracatının çok ötesinde. Buna ek olarak, ABD’nin üçüncü ülkelere ihracatını da baltalıyor. Bir araştırmaya göre ABD’de 2001 – 2008 yılları arasında üretim sektöründe 2,4 milyon kişi bu sebeple işini kaybetti.

Ya dünyanın geri kalan kısmı?

Asya, Avrupa ve Güney Amerika ülkelerinin yanı sıra, Çin’in kendi halkı da ‘yuan’ın değerinin düşük olmasından olumsuz etkileniyor. Değersiz para, ortalama Çinliyi de fakirleştiriyor. Değersiz para, pahalı yabancı ürünleri alamamalarına sebep olmakla kalmıyor, kendi ülkelerinde yatırım ve emlak piyasalarında yabancılar karşısında rekabet güçlerini de azaltıyor.

Çin, ‘yuan’ı nasıl düşük değerde tutabiliyor?

Çok büyük miktarda ‘yuan’ı oldukça düşük fiyattan satarak.  Raporlara göre Çin, parasının değer kazanmasını engellemek için, 2002 yılından beri 2,18 trilyon dolar değerinde ‘yuan’ sattı.  Ayrıca Çin, parasını Amerikan dolarına sabitlemiş durumda. Yani, dalgalanmalar, faiz oranları değişiklikleri gibi sebeplerle Amerikan dolarına ne olursa olsun, Çin’in parasına da aynısı oluyor. Bu da, Çin ürünlerinin,  Çin dışında, dolar güçlü de olsa zayıf da olsa aynı fiyatta kalmasına sebep oluyor.

‘Yuan’ şu anda ne kadar değersiz durumda?

Amerikan Hazine Bakanlığına göre ‘yuan’ olması gereken değerin yüzde 40 daha az değerde. ‘Yuan’ her zaman yaklaşık 14 cent değerinde oluyor.

Çin, parasının gerçek değerinin altında olduğunu kabul ediyor mu?

Hayır. Çinli yetkililer, bu iddiayı, Amerikalı yetkililerin yaşadıkları ekonomik bunalıma Çin’i sebep gösterme çabası olarak nitelendiriyor. Ancak buna rağmen Çin hükümetinin yakında ‘yuan’ın dolar karşısında değer kazanmasını sağlayacak kontrollu bir planı açıklaması bekleniyor.

Neden?

Çin ekonomisi ‘felaket’ derecede hızlı büyüyor. Time dergisinin haberine göre Çin’in gayrisafi milli hasılası bu yıl yüzde 11,9 gibi muazzam bir oranda büyüyecek. Eğer, tempoyu düşürecek bir şeyler yapılmazsa, enflasyon sarmalına girebilir. Ekonomi analistleri, Pekin’in ‘yuan’ı daha pahalı hale getirerek ekonomisinin hararetini alacağını öngörüyor.

Yuan değer kazanırsa ABD ekonomisi düzlüğe erecek mi?

Muhtemelen hayır. Çinle ticaret açığının kapanması tek başına yetmiyor. New York Times gazetesine göre bunun olumlu etkisi yüzde 3 – 5 oranında olacak. Çin, 2005 – 2008 yılları arasında da mütevazı oranda da olsa ‘yuan’ın dolar karşısında değer kazanmasına izin verdi. Bu, Çin’in ihracatını azaltmadığı gibi, ABD’ye karşı ihracat fazlasının artırdı. ABD’li ekonomistlerin önemli bir kısmı, ‘yuan’daki yeni değer artışının çok olumlu etki yapacağından çok da umutlu değiller. Yuan’ın değer kazanması ihracat rakibi üçüncü ülkeleri çok daha fazla rahatlatacak.

Peki öyleyse ABD bu konuyla neden bu kadar ilgili?

Çin’in daha dengeli bir ekonomiye sahip olması ABD’nin daha fazla çıkarına da ondan. Uzmanlara göre ‘yuan’ın dizginlerinin bırakılması dengeli ekonominin ilk şartı. Ayrıca, bu durumun, Obama yönetimi ile Hu Jintao yönetimi arasındaki ilişkiyi de ticaret hayatının çekişmesi sarmalından kurtarıp daha geniş ve stratejik boyuta taşıyacağı öngörülüyor.  

(Haber 7)