Kaçak binada oturanı ödüllendiren yasa

Ali Rıza Karasu Mustafa Yüksel'in haberi

İskânı olan dairelere 300 lira masraf çıkarken diğer binalarda bu rakam daire başına 15 bin TL'ye ulaşıyor. Kaçak binalar ise kapsam dışında. Tapusunu değiştirmeyenleri 29 Kasım'da bin TL ceza bekliyor.

'Kat irtifaklı' tapuların 28 Kasım'a kadar 'kat mülkiyeti' şeklinde değiştirilme mecburiyeti ev sahipleri arasında sıkıntıya yol açtı. Yapı kullanım belgesi (iskân) olan gayrimenkul sahipleri kat mülkiyeti tapusunu ortalama 300 liralık masrafla kısa sürede alabiliyor. Asıl sıkıntıyı iskânı bulunmayan bina sahipleri yaşayacak.

İskân müracaatında, binayı yapan müteahhidin vergi ve SSK borcunun olmadığına dair belgeden demir-çimento vizesi ile yapı denetim uygunluk belgesine kadar 20'ye yakın evrak isteniyor. Yıllar önce binayı yapan müteahhitle ilgili belgelerin ev sahiplerinden istenmesine anlam veremeyen uzmanlar, "Daha önce harç vererek aldığı tapuya vatandaş yeniden para ödemek zorunda bırakılıyor. Masraflar tapu başına 15 bin liraya kadar çıkabilir." uyarısında bulunuyor.

Masrafları göze alanlar için de teknik şartname iskân alınmasını imkânsız kılıyor. Türkiye'de binaların yüzde 70'inin iskânsız olduğu dikkate alındığında, milyonlarca kişinin tapusunu değiştiremeyeceği ve cezalı duruma düşeceği görülüyor. Ancak kaçak binalar için yasada herhangi bir müeyyide yok. Dolayısıyla, tapusu olanlar, ya bütün engelleri aşıp önemli bir masraf yapacak ya da bin TL para cezası ödeyecek. Fakat kaçak binada oturanlar hiçbir sıkıntıyla karşılaşmayacak.

Adalet Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nın hazırladığı kanunun amacı, 'Yapılaşmadaki bazı boşlukları gidermek ve uygulamada ortaya çıkan problemleri çözmek' şeklinde açıklanıyor. Düzenlemeyle yeni yapıların çağın gereklerine uygun ve depreme karşı dayanıklı olması hedefleniyor.

Kanunun uygulayıcısı konumundaki tapu daireleri ve belediyelerdeki manzara ise daha düşündürücü. Tapusu ile resmî kurumlara müracaat edenler ya muhatap bulamıyor ya da memurların verdiği çelişkili bilgiler karşısında ne yapacağını şaşırıyor.

2008 yılında banka kredisi ile müteahhitten aldığı dairenin kat irtifakı tapusunu değiştirmek için Bahçelievler Tapu Dairesi'ne giden Göksel Ç.'nin yaşadıkları da sorunun karmaşıklığını teyit eder nitelikte. Ne Tapu Dairesi'nde ne de belediyede net cevaplar alamadığını belirten Göksel Ç. kanunun nasıl uygulanacağını, kimleri kapsayıp kimleri kapsamadığını memurların bile tam olarak bilmediğini söylüyor.

Tapulu evinin aslında birçok eksiği bulunduğunu Tapu Müdürlüğü'nde öğrenen Göksel Ç., "Binanın iskan raporu olması gerekiyormuş. Madem bu bir eksiklik, o zaman devlet en başta evi alırken neden kat irtifakı tapusunu veriyor. Üstelik aynı ev için banka kredi de açıyor." diyor.

Daha sonra da iskan raporu almak için Bahçelievler Belediyesi'ne giden Göksel Ç., İmar Müdürlüğü, Ruhsat Şubesi, Arşiv Müdürlüğü ve İş Bitirme Bürosu gibi birimler arasında adeta mekik dokudu. Sadece hangi evrakların gerektiğini öğrenmek için bile bir gününü yitiren Göksel Ç., "İskan raporu almak için binanın müteahhidinin 'vergi borcu yoktur' yazısından, inşaat projesine kadar pek çok evrak isteniyormuş.

Bunların hepsini toplamak aylarca sürebilir. Yıllar önce binayı yapan müteahhidin vergi ya da sigorta borcu varsa bunun hesabı neden benden soruluyor?" diyor.

EGE'DE 7 MİLYON TAPUNUN DEĞİŞMESİ GEREKİYOR

Kanun yürürlüğe girdiğinde Türkiye genelinde imarlı arsa üzerine yapılan binaların yüzde 70'i kat mülkiyetine geçilmemişti. Tapu kadastro yetkililerinin verdiği bilgiye göre, yasa 1,5 yılı aşkın süredir yürürlükte olmasına rağmen tapuların ancak yüzde 10'u değişebildi. Tapu ve Kadastro 3. Bölge Müdürlüğü'nün verilerine göre sadece Ege Bölgesi'nde yaklaşık 7 milyon tapunun değişmesi gerekiyor.

İzmir'in Karşıyaka ilçesinde bir apartmanın yöneticisi olan Ayhan Özsüphandağ, bir süre önce 32 daireli apartmanın tapularını değiştirdi. Özsüphandağ, değişiklik için önce belediyeye başvurdu. Belediyeden her bağımsız tapu için yapı kullanım izin belgesi aldı.

Tapu sahiplerinin yaptığı DASK poliçeleriyle birlikte kadastro müdürlüğüne başvurdu. Kadastroda 420 lira döner sermaye harcı yatıran Özsüphandağ, teknik personelle birlikte randevu verildiği gün arsaya gitti. Birkaç gün sonra kadastro müdürlüğünden aldığı 'Cins Değişikliği Beyannamesi'ne DASK ve Yapı Kullanım İzin Belgesi'ni de ekleyerek bu defa tapu müdürlüğüne başvurdu. Burada da 250 lira döner sermaye harcı yatıran Özsüphandağ, 15 gün sonra yeni tapuları alabildi.

'BUNLARLA UĞRAŞACAĞIMA CEZAYI ÖDERİM'

Adem G. ise 10 yıl önce aldığı dairesinin tapusunu değiştirmek için belediyeye yaptığı başvuru sırasında kendisinden istenen belgeleri duyunca şaşırdığını söylüyor. Yapı kullanım izin belgesi olmayan Adem G.'ye belediye yetkilileri öncelikle iskân müracaatında bulunarak bu belgeyi alması gerektiğini belirttiler. İskan müracaatında binayı yapan müteahhidin vergi ve SSK borcunun olmadığına dair belgelerden demir-çimento vizesine, yapı denetim uygunluk belgesine kadar 20'ye yakın evrak toplaması gerektiğini duyunca vazgeçti. Adem G., "Bunlarla uğraşacağıma cezayı öderim daha iyi." diyor.

Seyhan İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Seyhan, Türkiye genelinde Adem G.'nin durumunda 100 binlerce binanın bulunduğunu belirtiyor. Bu binaların kaçak olmadığını, imarlı yapılar olduğunu belirten Seyhan, "Elektriği, suyu bağlanan bu yerlerin sahipleri her yıl emlak vergisini de ödüyor. Sadece, zamanında ihmal edilerek yapı kullanım izin belgeleri alınmamış." bilgisini veriyor. Eski binalara yapı kullanım izin belgesi almanın adeta imkânsız olduğunu belirten Seyhan, 2004 yılından önce yapılan yapıların büyük bölümünün bu durumda olduğunu ifade ediyor.
Seyhan, inşaatı yapan müteahhidin vergi ve SSK borcu varsa gerekli belgeler için masrafların tapu başına 15 bin liraya kadar çıkabileceğini kaydediyor. Bu masrafa hiç kimsenin katlanamayacağına dikkat çeken Seyhan, sıkıntının ancak genel bir imar affıyla çözülebileceğini dile getiriyor. Harita Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Akyol ise, söz konusu kanunun sadece ruhsatlı yapıları kapsadığını, kaçak yapılarla ilgili herhangi bir düzenleme bulunmadığını söyledi.

Hangi işlemler yapılacak?

TAPUSUNDA kat irtifakı yazan işyeri veya daire sahiplerinden yapı kullanım izin belgesi olanlar, döner sermaye harcını ödeyip bağlı bulundukları belediyelerden bir örneğini alarak DASK poliçesiyle başvurmaları gerekiyor.

YAPI kullanım izin belgesi olmayanlar ise öncelikle bu belgeyi çıkarmaları için belediyeye başvurmaları gerekiyor. Yapı kullanım izin belgesi için istenen evraklar ise şunlar:

BİNAYI yapan müteahhidin SSK ilişik kesme belgesi (SSK'dan)

MÜTEAHHİDİN vergi ilişik kesme belgesi (Vergi dairesinden)

KANAL vizesi (ilgili şehrin su ve kanalizasyon idaresinden)

TEMEL vizesi

ISI yalıtım vizesi

TOPRAK vizesi

DEMİR vize kartı

İSKÂN harçları

YAPI denetim uygunluk belgesi

ASANSÖR vizesi

BİNANIN cephe fotoğrafları (Fazla aranmıyor)

UYGUNLUK belgesi

TELEKOM uygunluk belgesi

SIĞINAK uygunluk belgesi (Kaymakamlık Sivil Savunma Müdürlüğü)

NUMARATAJ uygunluk belgesi (Belediye Fen İşleri'nden)

YANGIN güvenlik raporu (İlgili belediyenin itfaiye daire başkanlığından)

İzdiham var, 'bugün git yirmi gün sonra gel' deniyor

Tapuların büyük çoğunluğunun değişecek olması, tapu daireleri ve kadastro müdürlüklerinde yığılmalara yol açtı. Kadastro müdürlükleri, son günlerde artan başvurulara 20 gün ile bir ay sonraya kadar gün veriyor. Tapu değişimi için, binadakilerin hepsinin ortak başvurusu gerekiyor. Sahiplerden birinin katılmaması veya evrakların eksik olması durumunda değişiklik talebi kabul edilmiyor. Kat irtifakı sahiplerinden birinin veya bina yöneticisinin talebine rağmen tapu değişimi için gerekli evraklarını götürmeyenlere yazılı bildirimde bulunuluyor. Buna rağmen evrakları verilmeyen gayrimenkul belediye sınırları içindeyse belediye, dışındaysa mülkî amire şikâyet ediliyor. Şikâyet sonrasında bin lira idari para cezası veriliyor.
ALİ RIZA KARASU, MUSTAFA YÜKSEL