Türkiye ekonomisi için peş peşe güzel haberler: JP Morgan, Fitch, FATF ve SPK

Ülkelerin para aklama düzenlemelerine uyumunu değerlendiren ve geçen yıl Türkiye'yi gri listeden çıkaran Mali Eylem Görev Gücü'nün (FATF), üç haftaya kadar sürebilecek yerinde değerlendirme ziyaretini bu ay gerçekleştirmesi bekleniyor. FATF, 24-28 Kasım tarihlerinde başta MASAK olmak üzere ilgili kurumlar ve özel sektörden şirketlerle görüşecek.

Beş kaynağın verdiği bilgiye göre, ziyaret edilecek kurumlar arasında bankalar ve ödeme sistemleri şirketleri de bulunuyor.

Ülkelerin kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını (AML/CFT) önlemeye yönelik düzenlemelerini ve sahadaki uygulamalarını düzenli olarak gözden geçiren FATF'nin değerlendirmeleri Türkiye gibi uluslararası sermaye girişine ihtiyaç duyan ülkeler için özel bir önem taşıyor.

FATF, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele politikalarında eksikler olduğu için Türkiye'yi 2021 yılında gri liste olarak tabir edilen "artırılmış gözetim listesine" almıştı. Üç yıl aranın ardından Türkiye'nin piyasalar tarafından yakından izlenen gri listeden çıkışını ise Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek "başardık" ifadesi ile duyurmuştu.

BÜYÜK ÖLÇÜDE UYUMLUYDU

Türkiye gri listeden çıkarılmış olsa da, var olan düzenlemelerde bazı eksikler bulunuyordu. Türkiye FATF'nin 2023 tarihli raporuna göre, toplam 40 alandan bazılarında "büyük ölçüde uyumlu" olarak derecelendirilirken, sanal varlık alanında ise "kısmen uyumlu" şeklinde not aldı. Bu değerlendirme düzenlemelerin ve uygulamanın iyileştirilmesi gerektiğine işaret ediyor.

Reuters'ın konuyla ilgili sorularına MASAK yanıt vermedi, FATF ise Kasım'da beklenen bir ziyarete işaret etti ancak başka detay vermedi.

FATF'nin takip ettiği alanların denetimi MASAK'ın sorumluluğu altına girerken, FATF yerinde incelemelerde finans kuruluşlarından reel sektör ve derneklere kadar şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü bulunan şirket ve kuruluşlar ile görüşmeler yürütebiliyor.

Bu ay yapılan görüşmeler öncesindeki aylarda suç gelirinin aklanması gerekçesiyle kamuoyunda bilinirliği olanlar da dahil olmak üzere pek çok şirket hakkında soruşturma başlatılmıştı. Ciner Grubu'nun medya varlıklarını satın almasıyla kamuoyunda adını duyuran Can Holding'den, geçtiğimiz yıllarda özel sermaye fonlarının yatırım için görüştüğü Papara'ya kadar onlarca şirkete el konuldu.

MASAK eski başkan yardımcısı, danışman Ramazan Başak, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in geçen sene gri listeden çıkılması konusunda "çok emek verdiğini ve uğraştığını" belirterek; Türkiye'de bu yıl ödeme sistemleri şirketleri, bankalar ve holdinglerde başlatılan çok sayıda soruşturmayı, "çok geç kalınmasına rağmen doğru hamleler" olarak tanımladı ve Türkiye'nin üçüncü defa gri listeye girmemesi gerektiğine dikkat çekti.

Başak, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının faaliyet izinlerinin durdurulması kararı hakkında, "Sektörle ilgili kanun 2013 yılında çıktı. Sektörün faaliyetlerinden Kasım 2019'a kadar BDDK, bu tarihten sonra da TCMB sorumludur. Şirket kuruluşunda başta hakim hissedar olmak üzere yeterli özenin gösterilmemesi, denetimlerin etkin olarak yapılmaması ve zamanında etkin önlemlerin alınmaması. Bu üç temel yanlıştan dolayı sektör bu haldedir" diye konuştu.

Uzmanlar, FATF'nin takip ettiği çoğu ülkenin gözden geçirme öncesinde sorunlu gördükleri alanlarda kovuşturma başlattıklarını ifade ederek, Türkiye'de son aylarda görülen lisans iptali ve el koymaların bu bağlamda ele alınabileceğini belirttiler.

TCMB'nin internet sitesinde yer alan, faaliyette bulunan elektronik para kuruluşları ve faaliyet izinleri kapsamları tablosunda toplam 61 şirket bulunuyor. TCMB bu yıl en az 10 şirketin faaliyet izinlerini geçici olarak durdurdu veya iptal etti.

Bir diğer bankacılık kaynağı, özellikle son beş yılda çok sayıda ödeme sistemleri şirketinin bu kadar hızlı gelişmesinin tereddütler oluşturduğunu belirtti.

Bankacılık sektöründe de son beş yılda ödeme sistemleri şirketleri ve bunların sahiplik yapıları konusunda, ilgili kurumlara çok sayıda rapor iletildiğini belirten kaynak, "Sektör ve bankalar bu kadar hızlı büyümeyi çok eleştirdi. Neden bu kadar lisans verildi, ilişkiler ağı iyice denetlendi mi gibi sorular soruldu" diye konuştu.

FATF, toplam 40 alanda ülkedeki hukuksal, düzenleme, gözetleme ve kurumsal yapıyı değerledirirken; ülke ziyaretleri ile bu alanlardaki uygulamaları yüz yüze görüşmeler yaparak gözden geçiriyor.

FATF üyesi ülkelerin teknik yetkinliğe sahip görevlilerinden oluşan heyet, gözden geçirme sonucunda hazırlanan raporda, belirlenen eksiklerin giderilmesi için tavsiyelerde bulunuyor.