SGK'dan erken emeklilikte yeni dönem: Yıpranma payı kapsamı değişti!

SGK tarafından yapılan değişiklikle, yalnızca fiilen riskli ve yıpratıcı görevleri yerine getiren çalışanlar FHSZ’den faydalanabilecek.

Önceki düzenlemede, madencilik gibi ağır iş kollarında çalışan ancak riskle doğrudan temas etmeyen çaycı, aşçı, bekçi gibi meslekler de bu kapsamdayken, artık sadece işin riskine doğrudan maruz kalanlar yararlanabilecek.

Örneğin, madencilik sektöründe yalnızca yer altında çalışanlar yıpranma payı alabilecek. Diğer meslek gruplarında da risk değerlendirmesi kriter alınarak kapsam sınırlandırıldı.

FHSZ NEDİR, KİMLER YARARLANIYOR?

Yıpranma payı, tehlikeli ve ağır işlerde çalışanların daha erken emekli olabilmesini sağlayan bir düzenleme.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre uygulanan bu sistemde, belirli mesleklerde her 360 güne karşılık 60-90 gün, yer altı gibi yüksek riskli işlerde ise 180 güne kadar ek prim günü ekleniyor.

Ancak bu ek süre, emeklilik yaşını en fazla 3 yıl düşürebiliyor. Çalışanların bu haktan yararlanabilmesi için en az 3600 gün prim ödemiş olması şart.

HANGİ MESLEKLER YIPRANMA PAYI KAPSAMINDAN ÇIKARILDI?

Yeni düzenlemeyle, fiilen risk taşımayan bazı meslekler FHSZ kapsamından çıkarıldı. Bu meslekler arasında şunlar yer alıyor:

• Belediye başkanları  

• Bar çalışanları  

• Balık toptancıları  

• Muhasebeciler  

• Uluslararası ticaret uzmanları  

• Spor kulübü yöneticileri  

• Aşçılar  

• Bekçiler  

• Çaycılar  

• Danışmanlar  

• Sekreterler  

• Hizmetliler

Bu mesleklerin, fiziksel veya psikolojik risk barındırmadığı gerekçesiyle yıpranma payı hakkı kaldırıldı.

HANGİ MESLEKLER HALA YIPRANMA PAYI ALIYOR?

Yeni düzenlemeye rağmen bazı meslek grupları FHSZ’den yararlanmaya devam edecek. Riskli ve yıpratıcı işlerde çalışan bu gruplar şunlar:

• Yer altı madenciliği çalışanları  

• Demir-çelik sanayi işçileri  

• Asit ve cıva üretiminde çalışanlar  

• Sağlık personeli (doktor, hemşire, ebe vb.)  

• Emniyet, jandarma, sahil güvenlik ve MİT personeli  

• Gazeteciler ve TRT çalışanları  

• İtfaiyeciler  

• Ceza infaz kurumu personeli  

• Türk Silahlı Kuvvetleri personeli

Bu meslekler, işin fiziksel ve psikolojik riskleriyle doğrudan karşı karşıya olmaları nedeniyle FHSZ kapsamına uygun görüldü.

MESLEK KODU BİLDİRİMİ DAHA KRİTİK HALDE

SGK, işverenlerin çalışanlar için bildirdiği meslek kodlarını artık daha sıkı denetleyecek. FHSZ kapsamına girmeyen bir meslek koduyla yapılan bildirimler sistem tarafından otomatik olarak reddedilecek.

Örneğin, itfaiyecilik yapan bir çalışanın “vasıta sürücüsü” koduyla bildirilmesi durumunda, bu bildirim geçersiz sayılacak.

Bu nedenle, doğru meslek koduyla bildirim yapmak, çalışanların erken emeklilik hakkını doğrudan etkileyen bir zorunluluk haline geldi.

DÜZENLEME NE ZAMAN BAŞLADI?

Yeni sistem, Nisan 2025 hizmet bildirimlerinin yapıldığı Mayıs 2025 itibarıyla yürürlüğe girdi. Artık tüm bildirimler, SGK’nın güncellenmiş meslek kodu listesiyle karşılaştırılacak ve uyuşmazlıklar hata mesajıyla bildirilecek.

HATALI BİLDİRİMLERE DÜZELTME ŞANSI

Riskli bir işte çalıştığı halde yanlış meslek koduyla bildirilen çalışanlar için SGK, bir düzeltme mekanizması sunuyor.

İşverenler, bağlı bulundukları sosyal güvenlik merkezine başvurarak durumu belgeleyebilir.

SGK’nın yapacağı inceleme sonucunda uygun görülen durumlarda yıpranma payı hakkı geri verilebilecek.