400 milyar dolar yük bindiren ihanet: Yatırımcı kaçtı, büyüme yavaşladı, turizm darbe aldı

15 Temmuz 2016’da FETÖ tarafından gerçekleştirilen hain darbe girişiminin üzerinden yıllar geçse de Türkiye’ye verdiği ekonomik zararlar hâlâ hissediliyor. Geride acılı aileler, psikolojik travmalar ve yara almış bir kamu düzeni bırakan bu ihanet kalkışması, ekonomi cephesinde de derin yaralar açtı.

Uzmanlara göre FETÖ’nün sadece 15 Temmuz’daki darbe girişimiyle değil, öncesinde yürüttüğü 17-25 Aralık operasyonlarıyla da Türkiye’nin ekonomik yapısına ağır darbe vurduğu biliniyor.

• Doğrudan ve dolaylı toplam maliyetin ise 400 milyar doları aştığı tahmin ediliyor.
   

Dönemin AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, FETÖ’nün bu girişimlerinin döviz kuru ve faiz oranları üzerindeki etkilerini “gün gün takip ettiklerini” açıklamış ve bu operasyonların Türkiye ekonomisini istikrarsızlaştırmayı hedeflediğini vurgulamıştı.

15 TEMMUZ’UN EKONOMİYE FATURASI: 400 MİLYAR DOLARI AŞTI

2016’daki hain darbe girişiminin ardından ise ekonomik göstergelerde sert dalgalanmalar yaşandı.

• BIST 100 endeksi, 15 Temmuz sonrası ilk işlem gününde yüzde 7,08’lik düşüşle tarihe geçti. Dolar/TL kuru 14 Temmuz’da 2,87 seviyesindeyken, darbe girişimi haberleriyle 3,02’ye yükseldi.
   

Ancak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Borsa İstanbul ve ekonomi yönetimi tarafından alınan proaktif tedbirler, piyasaların hızla toparlanmasını sağladı. 2016’nın 3. çeyreğinde ekonomi yüzde 0,8 daralsa da 4. çeyrekte tekrar büyümeye geçti ve teknik resesyon yaşanmadı.

BÜYÜME HIZI YAVAŞLADI

Darbe girişiminin ardından Türkiye ekonomisi teknik resesyon riskiyle karşı karşıya kaldı. 2016’nın üçüncü çeyreğinde ekonomi yüzde 0,8 daralırken, yılın son çeyreğinde toparlanarak tekrar büyümeye geçti. Ancak bu süreçte ekonomik büyüme momentumu önemli ölçüde sekteye uğradı.

Aynı dönemde Türkiye’ye olan yabancı sermaye ilgisinde de gözle görülür bir düşüş yaşandı. 2015’te 19,3 milyar dolar olan doğrudan yabancı yatırım, darbe girişimi sonrası 2020’de 7,7 milyar dolara kadar geriledi. Yatırımcıların risk algısındaki yükseliş, Türkiye’nin ekonomik görünümünü olumsuz etkiledi.

YABANCI SERMAYE KAÇTI: KİŞİ BAŞI GELİRDE 2 BİN DOLAR ZARARA UĞRADIK

• Yapılan son analizlere göre, 15 Temmuz’un doğrudan ekonomik maliyeti yaklaşık 160 milyar dolar, dolaylı maliyeti ise 400 milyar doları aştı.
   
• Kişi başına düşen maliyetin 2 bin doları geçtiğini ifade edildi. Darbe sonrası dönemde doğrudan yabancı sermaye girişinin de belirgin şekilde azaldığı vurgulandı.
   

2013’te 12.582 dolar olan kişi başı milli gelir, 2020’de 8.600 dolara kadar geriledi. Ancak 2023’te yeniden yükselişe geçerek 13.243 dolara ulaştı. Buna karşın, olması beklenen seviye yaklaşık 19.600 dolardı.

Darbe girişiminin yatırım iklimine de büyük olumsuzluklar vurdu; 2015’te 19,3 milyar dolar olan doğrudan yatırımların 2020’de 7,7 milyar dolara düştüğünü, 2023’te ise 10,7 milyar dolar seviyesine toparlandığını aktardı.

NOT İNDİRİMLERİ, GRİ LİSTE VE ULUSLARARASI GÜVEN KAYBI!

Darbe girişiminin ardından kredi derecelendirme kuruluşlarının not indirimleri, Türkiye'nin gri listeye alınması, merkezi yönetim bütçe açığının GSYH'ye oranının 2015'te yüzde 1’den 2020'de yüzde 3,2'ye çıkması gibi gelişmeler, Türkiye'nin ekonomik imajına da ciddi zarar verdi.

Ekonomi uzmanları ise yaşanan bütün bu olaylar doğrultusunda “Darbe süreci sadece ekonomik göstergeleri değil, aynı zamanda kurumlar ve çalışanlar üzerinde dejenerasyon etkisi oluşturdu” diyerek, FETÖ’nün ülkeye verdiği zararların uzun vadeli yansımalarına dikkat çekti.