Uçaklarda powerbank kullanımına yasak geliyor

• Air Busan’a ait Airbus A321 tipi uçata çıkan yangının, bir powerbank’in lityum pillerindeki yalıtımın bozulması sonucu aşırı ısınma ve ardından patlamayla başladığına dair bulgular sonrası Güney Kore başta olmak üzere Asya-Pasifik bölgesindeki birçok havayolu şirketi, uçakta powerbank şarjını yasaklayan yeni güvenlik protokolleri uygulamaya koydu.

LİTYUM PİLLER: TEKNOLOJİNİN KONFORU, UÇUŞUN RİSKİ

Lityum iyon piller, cep telefonlarından elektrikli otomobillere kadar pek çok alanda kullanılıyor. Ancak bu pillerin aşırı ısınma, kısa devre ve yangın riski taşıması, özellikle havacılık sektöründe büyük bir güvenlik sorunu olarak öne çıkıyor. Geçmişte yaşanan çok sayıda yangın ve patlama vakası, bu teknolojinin ne denli tehlikeli olabileceğini kanıtladı.

En dikkat çekici iddialardan biri ise 8 Mart 2014’te kaybolan ve okyanusa düştüğü düşünülen Malezya Havayolları’na ait MH370 sefer sayılı uçakta taşınan lityum pillerin kokpiti zehirli gazla doldurarak pilotları etkisiz hale getirdiği yönünde olmuştu.

AİR BUSAN UÇAĞINDAKİ YANGIN KURALLARI DEĞİŞTİRİYOR

14 Mart 2025’te Güney Kore’nin Gimhae Uluslararası Havalimanı’ndan kalkan Air Busan uçağında başüstü dolabında çıkan yangın, 169 yolcu ve 7 mürettebatın hızla tahliye edilmesiyle facia olmadan atlatıldı. Üç yolcunun hafif yaralandığı olayın ardından yapılan incelemelerde, yangının sebebinin bir powerbank olduğu açıklandı.

Olaydan sonra Air Busan, uçuş sırasında powerbank kullanımını yasakladı. Artık yolcular bu cihazları yalnızca el bagajında taşıyabilecek; ancak şarj etmeleri ya da başüstü dolaba yerleştirmeleri yasaklandı.

ASYA-PASİFİK’TE GÜVENLİK HIZLA SIKILAŞTIRILIYOR

Air Busan’ın ardından Tayland’ın bayrak taşıyıcısı Thai Airways de benzer bir yasak getirdi. 15 Mart 2025’ten itibaren güç bankalarının uçuş sırasında kullanılması yasaklandı. Yolcular bu cihazları el bagajlarında taşıyabiliyor ancak şarj edemiyorlar.

1 Nisan’dan itibaren Singapur Havayolları ve bağlı şirketi Scoot da benzer uygulamaları yürürlüğe koydu. Her iki havayolu da powerbank’ların uçakta şarj edilmesini yasakladı ve bu cihazların başüstü dolaplara konulmaması gerektiğini duyurdu.

Tayvanlı taşıyıcılar EVA Air ve China Airlines da aynı yönde adım attı. 1 Mart 2025 itibarıyla lityum içerikli yedek pillerin ve powerbank’ların kullanımına yasak geldi. Her iki şirket, cihazların yalnızca el bagajında ve dikkatle yerleştirilmiş şekilde taşınmasına izin veriyor.

DÜNYA GENELİNDE BİRLİK YOK, UYARILAR ARTIYOR

Her ne kadar Asya ülkeleri hızlı refleks gösterse de, Avrupa, Amerika ve Afrika’daki birçok havayolu şirketi henüz benzer önlemleri uygulamaya geçirmiş değil. Bununla birlikte 80’i aşkın havayolu şirketi, yolcularına powerbank’ları uçuş sırasında şarj etmemeleri, başüstü dolaplara koymamaları ve doğrudan yanlarında bulundurmaları yönünde uyarılarda bulunuyor.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) ise 2016 yılından bu yana, yolcu uçaklarının kargo bölümlerinde lityum iyon pillerin taşınmasını yasaklamış durumda. Örgüt, bu pillerin yangına daha yatkın olduğunu ve kargo bölmelerinin uçuş sırasında müdahale edilebilir ortamlar olmadığını vurguluyor.

YENİ KURALLAR: NE TAŞINABİLİR, NE YASAK?

Havacılık otoriteleri ve havayolu şirketleri, powerbank'lerin uçakta taşınması ve kullanımıyla ilgili şu kriterleri belirledi:

• 100 Wh’ye kadar: El bagajında taşınabilir. Çoğu havayolu uçuş sırasında kullanımına izin verir.

• 100-160 Wh arası: Yalnızca el bagajında taşınabilir. Kullanımı genellikle yasaktır. Bazı havayolları özel onay isteyebilir.

• 160 Wh üzeri: Genellikle uçakta taşınması yasak. Bu cihazlar tehlikeli madde sınıfında kabul edilir ve çoğu havayolu bunları kargoda bile taşımayı reddeder.

TÜRKİYE'DE ÖZEL BİR YASAK YOK AMA...

Türkiye’deki büyük havayolu şirketleri olan Türk Hava Yolları, Pegasus ve Ajett’te şu an için powerbank kullanımıyla ilgili özel bir yasak bulunmuyor. Ancak uçak içinde yapılan rutin elektronik cihaz uyarıları dışında herhangi bir düzenleme uygulanmadığı görülüyor. Uzmanlar, bu konuda yolcuların bireysel olarak daha dikkatli olmaları gerektiğini, özellikle düşük kaliteli ve korumasız powerbank’ların ciddi risk oluşturduğunu belirtiyor.

HAVALİMANLARINDA KONTROL ZOR, DİKKAT ŞART

Powerbank’larla ilgili havalimanlarında yapılan güvenlik kontrolleri, her ne kadar artmış olsa da, kalitesiz ve denetimsiz ürünlerin tespiti oldukça zor. Uzmanlar, yolcuların güvenlik uyarılarına uymasının yaşanabilecek faciaların önüne geçmek açısından hayati önemde olduğunu hatırlatıyor.