Bakan Kurum: Depozito iade sistemi sıfır atığın en önemli adımıdır

 Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, "Depozito sisteminin yüzde 100, 81 ilde uygulanması demek, ülkemize her yıl 500 milyon avrodan fazla ekonomik katkı demek, yeni yatırımlar, yeni istihdam alanları demek, geleceğimize, çocuklarımıza çok daha güzel bir Türkiye bırakmak demek." dedi.

Programları kapsamında Sakarya'ya gelen Kurum, Tarihi Orhan Camii'nde kıldığı cuma namazının ardından vatandaşlarla sohbet etti, Adapazarı Belediyesi'nin kent merkezindeki "Ada Hayat" projesi inşaat alanını gezdi.

Orhangazi Kültür Merkezi'nde düzenlenen "Depozito İade Sistemi Tanıtım Toplantısı"na katılan Kurum, program öncesi pilot uygulaması Sakarya'da başlatılan "Depozito İade Sistemi" kapsamında üretilen atık toplama makinesini kullandı.

Bakan Kurum, programda yaptığı konuşmada, Yunus Emre'nin, "Bu dünya bir ağaç, bizler de dalında çiçekleriz." sözünü paylaşarak, "Bu ağacın toprağına, suyuna, havasına zarar verenin hem kendi hem de diğer insanların geleceğine kast ettiğini çok iyi biliyoruz. Adeta bir seferberlik şuuruyla hem bu kötülüğe karşı önlem almaya çalışıyor hem de devletleri, milletleri her platformda cesaretle uyarıyoruz." diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde, Emine Erdoğan'ın öncülüğünde, çevreyi korumak için gereken tüm adımları kararlılıkla attıklarını belirten Kurum, Türkiye Cumhuriyetinin, çevre ve doğayı koruma konularında 7 kıtada iz bırakan, insanlığa "Sıfır Atık Hareketi"ni armağan eden bir ülke olduğunu dile getirdi.

Kurum, depozito sistemini de 2017'de başlattıkları "Sıfır Atık Hareketi"nin, 2025'ten geleceğe uzanan en önemli adımı olduğuna değinerek, Türkiye'de çevre alanında bilinen birçok şeyi baştan aşağı değiştireceğine inandığı bu özel çevre yatırımına verdikleri katkılardan dolayı mesai arkadaşlarına ve projeye ev sahipliği yapan Sakaryalılara teşekkür etti.

ATIKLAR HAM MADDEYE DÖNÜŞTÜRÜLÜP İTHALATIN ÖNÜNE GEÇİLECEK

Türkiye'de her yıl yaklaşık 35 milyon ton ağırlığında katı atığın ortaya çıktığını, bunun yüzde 25'ini içecek ambalajlarının oluşturduğunu anlatan Kurum, bu ciddi atık miktarını fırsata dönüştürmek için Türkiye Çevre Ajansı'nı kurduklarını, "Depozito Yönetim Sistemi" için gerekli altyapı çalışmalarına hızla başladıklarını aktardı.

Bakan Kurum, içecek ambalajlarının tescil sürecini titizlikle yürüttüklerini, saha operasyonlarını yönetmek için kurumlar, sektör birlikleri, perakendeciler ve sanayicilerle ortak çalışmalar yaptıklarından bahsederek, Türkiye Çevre Ajansı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) ortaklığında geri kazanım sisteminin saha yönetiminin temellerini attıklarını, şimdiye kadar tüm sürecin, şeffaf, hızlı, kesintisiz ve rasyonel adımlarla yürüdüğünü kaydetti.

Depozito sisteminin önemini daha iyi anlamak için örnekler veren Kurum, şöyle devam etti:

"1 ton atık camın geri dönüşümüyle havamız yüzde 20, suyumuz ise yüzde 50 oranında daha az kirleniyor çünkü 1 ton atık camı dönüştürdüğümüzde yüzde 30 ham madde tasarrufu sağlıyoruz. Bugün Avrupa ülkelerinde atık cam şişe geri dönüşüm toplanma oranı yaklaşık yüzde 80, ülkemizde bu oran şu an itibariyle yüzde 3. Fabrikalar üretimde kullandığı cam kırıklarını şu anda ithal etmek zorunda. Bu sistemle sadece Sakarya'da 1,5 ayda 100 ton cam atığı topladık. Türkiye'de topladığımızda artık cam ithalatını bırakın, camı ihraç eder duruma geleceğiz. Aynı şey plastik ithali için de geçerli. Plastik atıklar başta otomotiv ve tekstil olmak üzere birçok sektörde zaruri bir girdi. Bu sistemle yılda 200 binden fazla pet şişe toplamayı hedefliyoruz, böylece atıklarımızı ham maddeye dönüştürerek, plastik ithalatının da önüne geçeceğiz. Depozito sisteminin yüzde 100, 81 ilde uygulanması demek, ülkemize her yıl 500 milyon avrodan fazla ekonomik katkı demek, yeni yatırımlar, yeni istihdam alanları demek, geleceğimize, çocuklarımıza çok daha güzel bir Türkiye bırakmak demek. Elde edilen tasarrufla her yıl 10 bin yeni, sağlam, deprem dirençli konut demek. 150'den fazla yeni okul, 10 yeni hastane demek. Yani depozito sistemi büyük bir çevre atılımının yanında aynı zamanda büyük bir ekonomik kalkınma modeli demek."

"SAKARYA'DA 1,3 MİLYON TEK KULLANIMLIK İÇECEK AMBALAJI TOPLANMIŞ DURUMDA"

Bakanlık olarak sistemle yıllık yaklaşık 25 milyar içecek ambalajını izlenebilir hale getirdiklerini, ambalajlara koydukları özel Depozito Yönetim Sistemi işareti ve barkoduyla, ürünlerin raflarda sadece tüketilmeyi değil, ham maddeye dönüşmeyi de beklediğine dikkati çeken Kurum, vatandaşların iade süreçlerinde "DOA" isimli mobil uygulamayı kullandığını ve e-cüzdanlarında depozito bedelini biriktirebildiğini anlattı.

Bakan Kurum, bu bedelin QR kod ile ödeme özelliği olan tüm pos cihazlarında, kişisel bankacılık işlemlerinde kullanabildiği bilgisini vererek, "Zaten Sakaryalı hemşehrilerimiz sistemin işleyişini çok iyi biliyorlar çünkü şu anda Sakarya'da kurduğumuz 30 depozito iade makinemiz, sistemimiz kusursuz şekilde işliyor. Şu anda Sakarya'da 37 binden fazla vatandaşımız sistemi kullanıyor, günde ortalama 30 bin ambalaj toplanıyor. Şimdiye kadar Sakarya'da 1,3 milyon tek kullanımlık içecek ambalajı toplanmış durumda. Bu ne anlama geliyor, biliyor musunuz? Sistemimizi devreye aldığımızdan beri Sakarya'da 1 milyondan fazla şişe çöpe gitmedi, doğaya karışmadı, Sapanca Gölü'nü kirletmedi, vatandaşlarımız şişeleri atmak yerine depozito makinalarına iade ederek gelir elde etti." şeklinde konuştu.

Sistemdeki ilk pilot ilçe Kızılcahamam'da yılda ortalama 472 ton atık dönüştürüldüğünü bildiren Kurum, şu ifadeleri kullandı:

"Kızılcahamam ve Sakarya'da rüştünü ispatlayan sistemimiz, tüm Türkiye'de uygulanmaya hazırdır. Bugün buradan müjdelemek isterim ki Kızılcahamam ve Sakarya'dan başlattığımız saha uygulamalarımızın tecrübesiyle, Erzurum, Samsun, Mersin, Gaziantep, Konya ve İzmir'de de çalışmalarımızı başlattık. İnşallah öncelikle 7 bölgemizde yer alan 7 il merkezimizde kurulumu tamamlayacağız, 2026 başında da tüm il ve ilçelerimizde makine kurulumu tamamlanacak. Gerekli altyapı kurulumuyla, sistemimizi 25 milyar şişeden daha fazlasını kapsayacak şekilde yaygınlaştıracağız. Hedefimiz net; öncelikle 86 milyon vatandaşımızın tamamını bu sistemle tanıştıracağız, sonrasında da bütün ambalajları bu sisteme hizmet edecek niteliğe kavuşturacağız. Böylece ambalajlar artık sokaklarda, plajlarda, parklarda çevre kirliliğine neden olmayacak, orman yangınlarına yol açmayacak. Ambalajlar artık çöp değil, değer olacak. Üreticimizin, sanayicimizin, çiftçimizin, esnafımızın yani bir bütün olarak 86 milyonun kazanmasını sağlayacağız."

DEPOZİTO YÖNETİM SİSTEMİ NEDİR?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı’nın (TÜÇA) uygulayıcısı olduğu Depozito Yönetim Sistemi kapsamında “Depozitosu Olan Ambalajlar” (DOA) logosu olan plastik ve cam şişeler ile alüminyum ambalajlar DOA İade Makineleri’ne bırakılıyor, depozito iadesi tüketici tarafından cüzdanına yatırılıyor ve toplanan ambalajlar geri dönüştürülerek yeniden kullanıma kazandırılıyor.

DOA UYGULAMASI NASIL ÇALIŞIYOR?

İLK ADIM: Tüketiciler iade süreçlerinde “DOA” dijital uygulamasını telefonlarına yüklüyor.

İKİNCİ ADIM: Depozito iade makinelerine QR kod okutuluyor ve ambalajlar depozito makinelerine yükleniyor. Böylelikle iade edilen ambalajlara karşılık gelen teşvik bedelini dijital cüzdanlarda birikebiliyor.

ÜÇÜNCÜ ADIM: Uygulamada biriken tutar, anlaşmalı mağazalar, marketler ve restoranlarda QR okutularak kullanılıyor. Yine biriken bakiye, transfer yoluyla banka hesaplarına aktarılabiliyor.

DOA İLE YILDA 520 MİLYON AVRO KAZANÇ SAĞLANACAK

*Yıllık 120 milyon avro geri kazanım geliri,

*İkincil ham madde kullanımından 250 milyon avro kazanç,

*Atık ithalatında 50 milyon avro azalma,

* Yerel yönetimlerin atık bertarafı ve elektrik kullanımından 100 milyon avro tasarruf sağlanacak.

EKONOMİDE TASARRUF ÇEVREDE TEMİZLİK HEDEF YILDA 25 MİLYAR ATIK ŞİŞE

*Denizlerdeki plastik kirliliği azaltılacak.

*Düzenli depolama sahalarında alandan tasarruf edilecek.

*Enerjiden tasarruf sağlanacak.

*Teknoloji transferi ve yerli üretimde ekonomiye katkı sağlanacak.

*Kayıt dışı üretim engellenecek.