ABD kapanıyor: Bütçe bitti, ülke kepenk kapatıyor

Ülkede 1 Ekim'de başlayacak yeni mali yıla çok az bir süre kalırken, Kongre, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe tasarısı üzerinde henüz bir uzlaşmaya varamadı.

Son 47 yılda 21 kez hükümetin bütçesizlikten "kepenk kapattığı" ülkede, Kongre'nin federal hükümete finansman sağlayacak yeni bütçe tasarısı üzerinde anlaşmaya varmak ve yeni bir kapanmayı engellemek için 30 Eylül ABD yerel saatiyle gece yarısına kadar vakti bulunuyor.

Aşırı sağcı Cumhuriyetçi kanat "kapanmayı" harcama kesintileri için koz olarak kullanıyor

ABD Kongre'sinin Demokratların kontrolündeki Senato ile Cumhuriyetçilerin yönetimindeki Temsilciler Meclisi arasında bölünmüş olması ve Cumhuriyetçi aşırı sağcı muhafazakarların hükümetin kapanmasını bütçede harcama kesintileri için bir koz olarak kullanmak istemesi işleri zorlaştırıyor.

Cumhuriyetçiler harcama planları konusunda anlaşmazlık yaşarken, parti içindeki aşırı sağcı muhafazakar kesim harcama kesintilerinin yanı sıra Ukrayna'daki savaşa daha fazla fon sağlanmasının durdurulmasını istiyor.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy liderliğindeki uzlaşma girişimlerini reddeden bu grup, ılımlı Cumhuriyetçilerin geçici bütçeyi geçirmek için Demokratlarla anlaşmaya varmaları halinde McCarthy'yi devirme tehdidinde bulunuyor.

Herhangi bir bütçenin yasalaşması için Meclis'te onaylanmasının ardından Demokratların kontrolündeki Senato'dan geçmesi ve ardından ABD Başkanı Joe Biden tarafından imzalanması gerekiyor.

HÜKÜMETİN "KAPANMASI" OPERASYONLARIN ÇOĞUNUN DURMASI ANLAMINA GELİYOR

Amerikan kanunlarına göre, Kongre, 1 Ekim'de başlayıp 30 Eylül'de sona eren mali yıl için kalıcı bütçeyi onaylayamazsa geçici bütçelerle aranın kapatılması gerekiyor. Geçici bütçenin de onaylanamadığı dönemlerde harcama yetkisini kaybeden federal kurumlar, geçici olarak faaliyetlerini durduruyor. Bu durum, mali yıl başlamadan hükümete fon sağlayacak bir yasanın geçirilmemesi halinde federal hükümetin operasyonlarının çoğunun durması anlamına geliyor.

Söz konusu durum tam anlamıyla bir ekonomik kriz oluşturmasa da ABD'de yaşamın federal hükümetle etkileşimde olduğu birçok bölümünde aksama yaşanması riski taşıyor.

Bu süreçte hayati olmayan kamu çalışanları zorunlu izne çıkarılırken, ABD ordusu, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ve Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) gibi istihbarat kurumları, kamu hastanelerinde çalışan doktor ve hemşireler, havaalanları ve hapishanelerdeki güvenlik görevlileri gibi kamu çalışanları görevlerine devam ediyor.

"Hayati" personel kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma dönemlerindeki maaşlarını genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.

EN SON TRUMP DÖNEMİNDE HÜKÜMET KAPANMIŞTI

Her federal kurum, önceki kapatmalarda yayınlanan, Yönetim ve Bütçe Ofisi (OMB) tarafından koordine edilen yönergeleri izleyerek kendi kapatma planını izliyor. Planlar, ödenekler geri alınana kadar hangi hükümet faaliyetlerinin devam edemeyeceğini belirliyor.

Ülkede federal hükümetin bütçe krizleri nedeniyle zaman zaman "kapanması", dünyada başka örnekleri olmaması nedeniyle diğer ülkelerde yaşayanlara garip gelirken Amerikan halkının, ülke ekonomisine milyarlarca dolar zarar veren bu durumu bütçe konusundaki mevcut yasal düzenlemenin hayata geçtiği 1976'dan bu yana 21 kez belirli aralıklarla yaşadığı kayıtlarda yer alıyor.

Cumhuriyetçiler ve Demokratların anlaşamamasından ötürü meydana gelen kapanmaların ilki ABD'nin 38'inci Başkanı Gerald Ford döneminde gerçekleşmiş ve 11 gün sürmüştü. Federal hükümet, Ford'un görevi 1977’de devrettiği 39'uncu ABD Başkanı Jimmy Carter döneminde de beş kez kapanmıştı.

ABD'de federal hükümetin 8 yıllık başkanlık süresince 8 kez kapandığı 40'ıncı ABD Başkanı Ronald Reagan ise kapanmayı en çok tecrübe eden başkan olmuştu. Ülkenin eski başkanlarından George Bush ve Barack Obama birer kez, Bill Clinton da 2 kez hükümetin kapanmasını tecrübe etmişti.

Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde ise hükümet 3 kez kapanmış ve Aralık 2018'de başlayarak Ocak 2019'da biten son kapanma 35 gün sürerek ABD tarihinin en uzun süreli kapanması olmuştu.

HÜKÜMETİN KAPANMASI EKONOMİYİ TEHDİT EDİYOR

ABD Kongresi'nde bu hafta herhangi bir anlaşma sağlanamaması halinde hükümetin 2019'dan bu yana ilk kez kapanması bekleniyor.

Hükümetin kapanması durumunda yüz binlerce federal çalışanın ücretsiz izne çıkarılmasının gerekeceği ve ekonomik verilerin açıklanmasından sosyal yardımlara kadar geniş yelpazedeki hizmetlerin aksayabileceği belirtiliyor.

Kamu çalışanlarının maaşlarını alamadıkları için harcamalarını kısmaları, kamuya ait parklar, sahiller ve müzelerin kapanması halinde turizm sektörünün alacağı darbe, ABD borsalarının ve yatırımların sarsılan güvenle gerilemesi, hükümetin kapanmasının neden olabileceği olumsuzlukların başında geliyor.

ABD Seyahat Birliğine göre, federal hükümetin kapatılmasının ABD'nin seyahat ekonomisine günlük 140 milyon dolara mal olacağı tahmin ediliyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's ise hafta başında yaptığı açıklamada, ABD'de federal hükümetin olası kapanmasının kredi değerlendirmesi üzerinde olumsuz etkileri olacağı konusunda uyarmıştı.

Federal hükümetin olası kapanmasının ülke ekonomisine maliyetinin süreç ne kadar uzarsa o kadar büyük olacağı belirtiliyor.