Çalışana tamamlayıcı emeklilik geliyor

BES’te biriken tasarrufların bir kısmının acil ihtiyaçlar için kullanılması, konut alımı, evlilik, eğitim gibi ihtiyaç duyulacak durumlar için de BES birikimine başvurulması planlanıyor. Yeni düzenlemenin detaylarını Hürriyet yazarı Noyan Doğan köşesine taşıdı...

İşte Noyan Doğan'ın o yazısı:

Ekonomiye ilişkin hedef ve politikaların yer aldığı 2023-2025 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) Resmi Gazete’de yayımlandı. Programda, istihdamın artırılmasına yönelik önemli düzenlemeler var. Bu konuya gelecek yazımda değineceğim. Aynı zamanda Program’ın, Finansal İstikrar bölümünde, önümüzdeki üç yılda atılacak adımlar içinde çalışanları yakından ilgilendirecek önemli bir detay var. Buna göre; otomatik katılım sistemi, diğer emeklilik sistemleri ile birlikte bütüncül bir şekilde değerlendirilerek, çalışanlar için uzun dönemli ve tamamlayıcı bir tasarruf ve özel emeklilik sistemine dönüştürülecek.

Hem konuyu biraz açayım hem de bilmeyenler için, otomatik katılım sigortası nedir, çalışanlar için nasıl tasarruf ve emeklilik sistemine dönüşecek detaylı anlatayım. Otomatik katılım sistemi ile kasıt, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES). Çalışanların, işverenleri tarafından BES’e dahil edilmesine imkan tanıyan otomatik katılım sistemi, 2017 yılında başladı. Buna göre, tüm çalışanların maaşlarından yüzde 3 kesilerek, BES’e aktarılıyor. Çalışan isterse sistemde kalarak, tasarruf ediyor; istemezse de sistemden kendi isteği ile ayrılıyor. Yani, çalışanlar açısından sisteme giriş zorunlu ama çıkış serbest.

ÇIKAN YENİDEN GİREBİLECEK

Düne kadar otomatik katılımdan çıkanların belirli dönemlerde sisteme yeniden girmesi zorunluydu ancak bu zorunluluk kaldırıldı. Fakat son yapılan düzenleme ile geçmişte otomatik katılımdan ayrılan çalışanların aynı işyerinde çalışıyor olması halinde, kendi istekleri ile yeniden BES’e girebilmelerine imkan tanındı. Otomatik katılımın başladığı 2017 yılından bu yana da 24 milyona yakın çalışan işverenleri tarafından BES’e dahil edildi, bunların 18 milyona yakını sistemden ayrıldı. Bugün 6.5 milyon çalışan otomatik katılım sistemi ile tasarruf ediyor. 6.5 milyon sayısını pek de azımsamamak gerekiyor, çünkü toplam sigortalı çalışanların dörtte biri anlamına geliyor. Bir başka ifadeyle çalışanların dörtte biri özel emeklilik sisteminde ve tasarruf ediyor.

Tabii bu arada otomatik katılım sisteminde bu yılın başında önemli bir değişiklik daha yapıldı. Sistem başladığından sadece 45 yaş altını kapsıyordu, sene başında yapılan değişiklikle otomatik katılımda yaş sınırı kalktı ve 45 yaş üstünün de sisteme girmesine imkan tanındı. Bugün her yeni işe giren ya da iş değiştiren işvereni tarafından maaşından yüzde 3 kesinti yapılarak, otomatik olarak bireysel emeklilik sistemine dahil ediliyor. İsteyen cayma hakkını kullanıp otomatik katılımdan ayrılıyor, isteyen sistemde devam ediyor. Devlet de her bir çalışanın maaşından yapılan BES kesintisine, yüzde 30 katkı yapıyor. Bu yılın temmuz ayından itibaren asgari ücretli çalışanın maaşında aylık 194 lira yıllık da 2.329 lira kesilerek, otomatik BES’e aktarılacak. Devlet de maaşlardan kesilen 194 lira karşılığında her ay 58 lira katkı yapıyor.

YENİ DÜZENLEME YAPILACAK

Gelelim 2023-2025 dönemini kapsayan OVP’de otomatik katılım konusunda yapılacaklara. İşin aslı, ister adına özel emeklilik deyin, ister tamamlayıcı emeklilik, ister mesleki emeklilik; çalışanların, emeklilik gelirlerinin artırılması için kamu emeklilik sistemi dışındaki diğer emeklilik sistemlerine katılımın teşvik edilmesi uzun süredir gündemde olan bir konu. Hatırlayın, 2019-2023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı’nda da 2023’e kadar tamamlayıcı emeklilik sistemine geçileceği yer almıştı. Hatta 2019-2021 yıllarını kapsayan Yeni Ekonomi Programı’nda tamamlayıcı emeklilik olarak görülen otomatik katılım sisteminin zorunlu hale getirilmesi gündeme gelmişti. Şu bilgiyi de vereyim, bir süredir de otomatik katılım sisteminde yeni revizyon yapılacağı, kapsamının genişletileceği konuşuluyordu.

Yeni açıklanan ve 2023-2025 dönemini kapsayan Orta Vadeli Plana göre de bugün 6.5 milyon çalışanın tasarruf ettiği otomatik katılım sistemi; çalışanlar için uzun dönemli ve tamamlayıcı bir tasarruf ve özel emeklilik sistemine dönüştürülecek. Bu konuda atılacak bazı adımlar da var. Mesela, BES’te biriken tasarrufların bir kısmının acil ihtiyaçlar için kullanılabilecek olması. Aynı şekilde sadece emeklilik için birikim yapılması değil konut alımı, evlilik, eğitim gibi ihtiyaç duyulacak durumlar için de BES’teki birikime başvurulabilecek olması.