Türkiye'den Kazakistan hamlesi: ABD ve İsviçre'den sonra 3. ülke olduk

Kazakistan Ulusal Bankası 2021 yarı yıl için ülkeye gelen doğrudan yabancı yatırım verilerini yayınladı. Geçen senedeki aynı dönemle kıyaslandığında, 2020’deki kaybın yerinin yeniden doldurulduğu görüldü.

2021 yılının ilk yarısında doğrudan yabancı yatırım miktarı %30 oranında artarken bu da parasal olarak Kazakistan'a diğer ülkelerden 11,1 milyar ABD doları yatırım geldiği anlamına geliyor.

Ülkeler bazında bakıldığında 2021 yılının birinci çeyreğinde Kazakistan’a en çok yatırım yapan ülkeler sırasıyla Hollanda, ABD, İsviçre,  Rusya, İngiltere, Çin, Belçika, Türkiye, Fransa ve Kore oldu.

Söz konusu dönemde Türkiye’den Kazakistan’a 388,7 milyon dolar yatırım çekilirken bu rakam geçen seneye göre %79,9 oranında artış göstermiş durumda. 

Bu bakımdan Türkiye; ABD ve İsviçre’den sonra Kazakistan’daki yatırımlarını en fazla arttıran üçüncü ülkedir. İkinci ve üçüncü çeyrekte de Türkiye’den Kazakistan’a yapılan yatırım miktarının artarak devam ettiğini dikkate alırsak, sonraki verilerde Türkiye’nin oransal olarak yatırımlarını en fazla arttıran ülkeler arasubda ilk sıraya çıkması büyük olasılıktır.

Sektörel bazda en büyük artışlar imalat sanayiide (%57,2), ticarette (%45,8), madencilikte (%27,1) ve taşımacılıkta (%20,4) kaydedildi.  

 
 Kazak ekonomisine en çok yatırım yapan ülkeler arasında,

1.Hollanda – 3,3 milyar $ (+%24,5)
2. ABD – 2,1 milyar $ (+%87,7)
3. İsviçre – 1,3 milyar $ (+%86,7)
4. Rusya Federasyonu – 704,9 milyon $ (+%17)
5. Çin – 508,7 milyon $ (+%63,7)
6. Belçika – 459,5 milyon $ (+%4,3)
7. Türkiye – 388,7 milyon $ (+%79,9)
8. Güney Kore – 233 milyon $ (+%33,1) yer alıyor.

Bu anlamda 22 Eyül-2 Ekim 2021 tarihleri arasında Türk yatırımcılarının Kazakistan’daki pek çok projelerinin temel atma ve açılış törenleri yapıldı.

22 Eylül’de Jambıl İlinde Yıldırım Holding’in soda külü fabrikasının temel atma töreninin gerçekleşti. Törene Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanı Beybit Atamkulov, Jambıl İli Valisi Berdibek Saparbayev, Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, Yıldırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Yıldırım katıldı. 
Proje kapsamında Kazakistan’a yapılacak toplam yatırım tutarı yaklaşık 400 milyon dolardır. Fabrikanın yaklaşık 350 kişiye istihdam yaratması beklenmektedir. Projenin toplam kapasitesi yılda 500 bin ton ürün olup, kademeli olarak 3 milyona yükseltilmesi öngörülmektedir. Proje, soda külü ithalatını tamamen ikame edecek. Ayrıca ürünlerin %30'u ihraç edilecektir. Tesisten çıkan ürünlerin BDT ve Baltık ülkeleri pazarlarının yaklaşık %22'sini oluşturması bekleniyor.

29 Eylül’de Türkistan İlinde Kazakistan’daki ilk bebek bezi fabrikasının açılış töreni gerçekleşti. Törene Türkistan Valisi Ömirzak Şukeyev, Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, Kazak ve Türk iş adamları katıldı. 3 milyon dolardan fazla Kazak-Türk yatırım ortaklığının (CaPableGroup&Royal Hijenik) ülke talebinin %50'sinden fazlasını karşılaması bekleniyor (ithalat açığı 100 milyon dolar.) Fabrika son teknolojilerle donatılmıştır. Ürünler şuanda ithal edilen ürünlerden 30% daha fiyat avantajı sağlayacak. Üretim tesisi 60 kişiye istihdam sağlayacaktır. Projenin ikinci aşamasında ise engelliler için bez üretilmesi planlanmaktadır.

30 Eylül’de Almatı İlinde yaklaşık 10 milyon dolar değerindeki ilk yerli gaz ve elektrikli fırın üretim tesisi hizmete açıldı. Yılda 150 bin fırın üretilip, 200 kişiye istihdam sağlıyor.

30 Eylül’de Almatı İli Kaskelen şehrinde Türk firması Yakar Şekerleme'nin yatırımı sayesinde şekerleme fabrikası faaliyete geçirildi. Fabrikanın 90 kişiye istihdam yaratması ve kısa vadede toplam 5 milyon dolar yatırım yapması bekleniyor. Tesisin yıllık kapasitesi 6.000 ton ürün, onun 2.400 tonu çikolata ve 3.600 tonu şekerleme ürünleridir.

1 Ekim’de Orhun Medical Sağlık Hizmetleri’nin Almatı'daki “Kazak Onkoloji ve Radyoloji Araştırma Enstitüsü A.Ş.” Tomoterapi Merkezinin açılış töreni gerçekleşti. 
Merkez dünyada genelinde sekiz adet kullanımda olan ve en son teknoloji olarak görülen Radixact X9 sistemiyle donatılmıştır.  Tomoterapi Merkezinin yıllık kapasitesi, Accuray'ın (ABD) modern, yüksek hassasiyetli “Radixact X9” lineer hızlandırıcısıyla yaklaşık 12 000 seans olacak. Kamu-özel ortaklığı çerçevesinde açılan projeye yapılan doğrudan yatırımın büyüklüğü 6,5 milyon dolardır ve 70 kişiye istihdam yaratması planlanıyor.

2 Ekim’de Türk iş dünyasının katılımıyla iki projenin daha temel atma töreni gerçekleşti.
Almatı Sanayi Bölgesi’nde Panelsan'ın mineral levhalardan sandviç panel üretimi tesisinin temel atma töreni gerçekleşti. Projenin toplam maliyeti 10 milyon dolardır. Tesis 65 yeni istihdam yaratacak.

Yine Almatı Sanayi Bölgesi’nde Metal yol çitleri ve hidro türbin kalıp üretimi projesinin temel atma töreni gerçekleşti. Çelkonsan tarafından hayata geçirilen projenin toplam maliyeti 3 milyon doların üzerindedir. Tesis, yılda 20 milyon dolar değerinde 7.000 tondan fazla bitmiş ürün üretmeyi planlıyor. Bu yılın sonunda faaliyete geçecek olan tesis, 70 kişiye istihdam yaratacak.