Tarihte ilk kez fiyatı 100 euroyu geçti! Tüm dünya diken üstünde... İşte Türkiye'de son durum

Hollanda'da vadeli doğalgaz kontratlarının fiyatı kışın yaklaşması ve enerji krizinin giderek derinleşmesiyle megavatsaat başına 100 doları geçti.

30 Eylül’de Türkiye spot doğalgaz fiyatları da rekor tazeleyerek bin metreküp başına 2 bin 927 TL’ye çıktı. 28 Eylül’de spot doğalgazın fiyatı 2 bin 552 TL seviyesinde bulunuyordu. AB karbon izin kontratlarının fiyatı ise 62 euro civarında bulunurken Avrupa’da kömür fiyatları 150 euro civarında seyrediyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre bu yılın ilk yarısında, konutlarda elektrik fiyatları yüzde 11.7 artarken, doğal gaz ise yüzde 5.3 zamlandı. TÜİK, 2021 Ocak-Haziran dönemine ilişkin elektrik ve doğal gaz fiyat istatistiklerini açıkladı.

Elektriğe yüzde 15 zam yapıldı mı? Son dakika açıklaması

Konutlarda 1 kilovatsaat elektrik için tüketiciler, en küçük tüketim aralığı olan bin kilovatsaatin altında 80.2 kuruş, en büyük tüketim aralığı olan 15 bin kilovatsaat ve üstünde ise ortalama 78.7 kuruş ödedi. Konutlarda, 1 kWh elektrik için tüketicilerin 2021 yılı 1. döneminde ödediği tutar, bir önceki döneme göre yüzde 8.2, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 11.7 artmış oldu.

Sanayide 1 kilovatsaat elektrik için bu dönemde ortalama 65 kuruş ödeme yapıldı. Sanayide en küçük tüketim aralığında (20 megavatsaat altı) tüketiciler 1 kilovatsaat elektrik için ortalama 85.4 kuruş, en büyük tüketim aralığı için (150 bin megavatsaat üstü) ise ortalama 58.3 kuruş ödeme yaptı.

Sanayide de elektrik fiyatları bir önceki döneme göre yüzde 13.4, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 10.9 zamlandı. Yılın ilk yarısında konutlarda 1 metreküp doğal gaz için ortalama 192.3 kuruş ödendi. Konutlarda, 1 metreküp doğal gaz için en küçük tüketim aralığı olan 522 metreküp altında ortalama 197.8 kuruş, 522 metreküp ile 5 bin 220 metreküp aralığında ortalama 191.7 kuruş, 5 bin 220 metreküp ve üstünde ise ortalama 189.8 kuruş ödeme yapıldı. Konutlarda, 1 metreküp doğal gaz için tüketicilerin ödediği tutar bir önceki döneme göre yüzde 3.3, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 5.3 arttı

Sanayiciler, en küçük tüketim aralığında (26 bin 100 metreküp altı) 1 metreküp doğal gaz için ortalama 200.6 kuruş, en yüksek tüketim aralığında (104 milyon 400 bin metreküp üstü) ise ortalama 183.6 kuruş ödedi. Sanayide de tüketicilerin 1 metreküp doğal gaz için ödediği tutar bir önceki döneme göre yüzde 3.8 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3.7 azalmış oldu.

SANAYİDE DOĞAL GAZA YÜZDE 15 ZAM

Öte yandan, dün EPDK’dan yapılan açıklamada, 1 Ekim 2021 itibarıyla nihai elektrik satış fiyatlarında herhangi bir değişiklik yapılmadığı bildirildi. BOTAŞ ise doğal gazda ekim ayı için mesken tarifesini sabit tutarken, sanayi ve elektrik üretim amaçlı tarifeye yüzde 15 zam yapıldığını açıkladı.

FARK NEREDEN KAYNAKLANIYOR?

Son olarak elektrik fiyatlarında 1 Temmuz’da yüzde 15 zam yapılmasına rağmen TÜİK verilerinde yıllık bazda artışın yüzde 11.7’de kalmasının sebebinin ise, “standart farkılıklarından” kaynaklandığı belirtildi. Edinilen bilgiye göre TÜİK’in açıkladığı ve 6 aylık ortalama tüketim aralıklarına göre belirlenen fiyatlarda, tek zamanlı sabit konut tarifelerinin yanı sıra serbest tüketim, ikili anlaşmalar ve toptan elektrik fiyatları da yer alıyor. Bu düzenlemelerle, perakende fiyatlara yapılan zam, istatistiklere aynı şekilde yansımıyor. Aynı şekilde doğalgazda da bütün şirketlerde farklı olan “sistem kullanım bedeli” adı altındaki vergi, fiyatların birbirinden farklı hesaplanmasına neden oluyor. Söz konusu hesaplama biçimlerinin, Eurostat’ın istatistik talebinin ardından hayata geçirildiği ifade edildi.

ÇİN'DEN YENİ TALİMAT GELDİ

Bloomberg'in haberine göre, Çin’de merkezi hükümet yetkilileri, kömürden elektrik ve petrole, ülkenin kamuya ait önde gelen enerji şirketlerine bu kış için her ne pahasına olursa olsun tedariklerini güvenceye almaları talimatı verdi.

Kaynaklar talimatın doğrudan ülkenin enerji sektörü ve sanayi üretimini yöneten Başbakan Yardımcısı Han Zheng’den geldiğini ve bu haftanın başlarında Pekin’in kamuya ait varlıklardan sorumlu düzenleyici kuruluşundan ve ekonomik planlama teşkilatından yetkililerin katıldığı acil bir toplantıda verildiğini kaydetti. Kaynaklar elektrik kesintilerine tolerans gösterilmeyeceğini belirttiler

DOĞAL GAZ İTHALATI TEMMUZDA ARTTI

Türkiye'nin doğal gaz ithalatı temmuzda yüzde 30,1 artarak 4 milyar 47 milyon metreküp oldu. En fazla doğal gaz ithalatı 2 milyar 305 milyon metreküple Rusya'dan yapıldı.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun temmuz ayına ilişkin "Doğal Gaz Piyasası Sektör Raporu"na göre, ithalatın yaklaşık 3 milyar 479 milyon metreküpü boru hatlarıyla, 568 milyon metreküpü de sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesisleri aracılığıyla gerçekleştirildi.

Bu dönemde, boru hatlarıyla yapılan doğal gaz ithalatı yüzde 33,7 artarken, LNG ithalatı yüzde 11,8 yükseldi. Böylece toplam doğal gaz ithalatı temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30,1 artarak 4 milyar 47 milyon metreküp oldu.

Temmuzda en fazla doğal gaz ithalatı 2 milyar 305 milyon metreküple Rusya'dan yapıldı. Rusya'yı, 633 milyon metreküple İran, 568,5 milyon metreküple Cezayir takip etti.

Bu dönemde Rusya ve Cezayir'den yapılan ithalat sırasıyla yüzde 173,5 ve yüzde 46,6 artarken, İran'dan gelen gaz miktarı yüzde 4,7 azaldı.

GAZIN YARISI ELEKTRİK ÜRETİMİ İÇİN KULLANILDI

Söz konusu dönemde, Türkiye'de doğal gaz tüketimi de yüzde 35 arttı ve 3 milyar 838 milyon metreküp oldu.

Elektrik santrallerinde doğal gaz tüketimi yüzde 72,5 artışla 1 milyar 931 milyon metreküpe çıktı. Konutlardaki tüketim yüzde 4,6 azalarak 239 milyon metreküp olarak kayıtlara geçti.

Organize sanayi bölgelerinin doğal gaz tüketimi ise yüzde 9,6 artışla 309 milyon metreküp oldu.

Geçen yılın son çeyreğinden beri devam eden kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinden sağlanan elektrik üretimindeki düşüş ağırlıklı olarak doğal gaz santralleriyle ikame ediliyor. Bu durum, elektrik üretim amaçlı doğal gaz tüketimi ve toplam gaz ithalatına artış olarak yansıyor.

Temmuzda Türkiye'nin toplam elektrik üretiminin 37,2'si doğal gaz santrallerinden sağlanırken, bu oran geçen yılın aynı ayında yüzde 24,5 seviyesinde kalmıştı.

DOĞAL STOK MİKTARINDA ARTIŞ

Türkiye'de doğal gaz stok miktarı ise temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 31,1 artışla 2 milyar 791 milyon metreküp oldu.

Doğal gaz stokunun yüzde 90,2'sini 2 milyar 517 milyon metreküple yer altı depolama tesisleri, yüzde 9,8'ini ise 273,8 milyon metreküple LNG terminalleri oluşturdu.

Bu dönemde yer altı depolama tesislerindeki stok miktarı yüzde 30,5, LNG terminallerinde yüzde 36,6 artış gösterdi.

DOĞALGAZ KRİZİ TARIMA DA SIÇRADI

Avrupa’da artan doğalgaz ve elektrik fiyatları, değer bakımından dünyanın en büyük ikinci gıda ihracatçısı Hollanda’da seraların küçülmesine ya da kapanmasına neden oluyor.

Hollanda’daki seralar neredeyse 10 bin hektar civarında yer kaplıyor, bu da neredeyse Paris’in yüzölçümüne denk düşüyor. Hollanda seralarında üretilen ve ihraç edilen ürünlerin değeri 2020 yılında 9,2 milyar euro civarındaydı.

Fakat seraları ısıtmak için yıllık ülkedeki toplam tüketimin yüzde 8,2’sine tekabül eden 3 milyar metreküp doğalgaz gerekiyor. Avrupa’da artan doğalgaz fiyatları ise sektör üzerinde yıkıcı bir etki yarattı. Bazı üreticiler artan enerji fiyatlarından dolayı ışıklandırmayı azaltıyor, büyüme sezonunu erken bitiriyor ya da gelecek yıl bahar ayında ekime başlamayı planlıyor.

Birleşmiş Milletler Gıda Endeksi son 10 yılın en yüksek seviyelerinde seyrederken sebze ve meyve üretiminde yaşanacak sıkıntılar arz baskısını artırarak gıda enflasyonunu daha da yükseltebilir. Enerji maliyeti, sera üretimindeki toplam maliyetin yüzde 30’unu oluşturuyor.

"ÜRETİM ŞİMDİDEN YÜZDE 10 DÜŞTÜ"

Yıllık 40 milyon kilo domates üreten sera üreticisi Lans,seralardaki ışıkların şimdiden kısılmaya başlandığını söyledi. Kışın gün ışığının azalmasıyla beraber seradaki ışıkların tam performansla çalışması gerektiğini söyleyen Erwin van der Lans, ışıkların bu yıl yüzde 50-80 arasında bir performansla çalıştırıldığını söyledi.

“Eninde sonunda daha az üretmek zorunda kalacağız” diyen Lans, bu kesintilerin şimdiden başladığını ve üretimlerinin yüzde 10 civarında düşüş kaydettiğini ama ileride bunun yüzde 20’ye ulaşabileceğini belirtti.