Dünyada tek olacak İHA motoru! 2 tonluk aracı 40 bin feet'e çıkaracak

Motor teknolojilerinde olmazları oldurarak rekor kıran Türk mühendisler, artık bir motoru üretip üretemeyeceklerini değil ne kadar sürede ne kadar maliyetle üretebileceklerini değerlendiriyor.

Türkiye'nin motor geliştirme serüvenindeki son gelişmeleri anlatan TEI Genel Müdürü Mahmut Akşit, T-625 Gökbey genel maksat helikopteri için üretilen motorun 2025 yılı başından itibaren seri üretilerek GÖKBEY'e takılmasının hedeflendiğini, İHA motoru PD170'in irtifa yönünden dünya rekoru kırdığını ve TJ 300 füze motorunun 250 mm altı motorlarda en küçük çapa sahip olmasına rağmen açık ara en üstün gücü ürettiğini açıkladı.

Akşit, "Gururla söylüyoruz, biz hem pistonlu hem jet motorlarda Türkiye'nin ihtiyacı ne olursa yapabilecek yetkinlikteyiz. Eskiden soru 'yapabilir miyiz" idi, şimdi soru" 'ne kadar sürede, ne kadar maliyetle yapabiliriz' artık yapabileceğimizi biliyoruz" dedi.

SON AŞAMAYA GELDİK

Gökbey motoru prototipinin teslim edildiğine değinerek olgunlaştırma çalışmalarına devam ettiklerini belirten Akşit, "Eşdeğeri kardeş motorlarını ürettik, onlar da testlerde. Olgunlaştırma ve sertifikasyon süreçleri biraz vakit alacak. Seri imalata hazır hale gelmesi 3 yıl kadar zaman alıyor. Hedefimiz 2024 bitmeden ilk seri imalat motoru teslim etmek. Bir yandan seri üretim altyapı çalışmaları devam ediyor. Seri imalat satış teklifimiz TAI onayında, gerçekleşirse 2024 sonu-2025 başından itibaren seri üretilerek GÖKBEY'e takılması hedefleniyor. Son aşamaya geldik. 150 kadar seri imalat pazarlığını yapıyoruz" ifadelerini kullandı.

2 TONLUK ARACI 40 BİN FEET E ÇIKARAN MOTOR

Yerli İHA'larda kullanılmak üzere pistonlu dizel anlamına gelen PD serisinde tüm tasarımı TEI'ye ait olan PD 170 i geliştirdiklerini kaydeden Akşit, "Gayet üstün bir motor, dünyada çift turbolu dünyadaki tek İHA motoru. Çift turboyu irtifa ile koordine etmek kolay bir iş değil. Tek turboluda irtifaya dayalı güç düşmesi daha keskin hızlı oluyor. PD 170 dünyada irtifa yönünden rekor sahibi. Dizel grupta hiçbir motor yanına dahi yaklaşamıyor. 40 bin feet e kadar görev yapabilme yeteneğine sahip, bu ciddi bir kabiliyet. Bayraktar TB3'ün motorlarını biz verdik, entegrasyon çalışmaları devam ediyor. Dünyada teknoloji hızla ilerliyor biz de motorları şimdiki teknolojiye göre değil, gelecekteki teknolojilere göre tasarlıyoruz. 2 tonluk bir aracı 40 bin feete çıkaracak üstün teknolojiye sahip bir motor. PD serisinde çalışmaya devam ediyoruz. BAYKAR Akıncı'nın değişik görevlere göre tasarlanmış versiyonları var, Akıncı C serisinin motorlarını da teslim ettik, entegrasyon çalışmaları devam ediyor" şeklinde konuştu.

İKİ REKOR SAHİBİ JET MOTORU

Hem çapına göre ulaştığı güç hem de üretim süresiyle çifte rekor kıran (turbojet) TJ 300 füze motorunu üretmeye ilk başladıklarında füze motoru üretmeyi hedeflemediklerini kaydeden Akşit, süreci şöyle anlattı:

"TJ 90 motorunu üreten ekip mini bir jet motor yapmayı düşündü. Ürünün sadece teknoloji kazanımı olarak düşünmedik, çıkan ürün kullanılsın diye Roketsan'a sorduk. Jet motoru katı yakıtlılara göre uzun süre havada kalabiliyor, menzil problemi yok. Roketsan 100-150 kilometre menzilli bir füze düşünüyordu, Orta menzilli gemisavar füzeleri.... Hiç görmeden gemiyi radarla bulup imha ediyor. Motor ebatlarını bize Roketsan verdi, mevcut fırlatma sistemlerini kullanmak için çapı küçük bir motor istediler. Küçük çapta bir motorun, 300 kilo füzeyi itmesi gerek. Teknik olarak çok zor bir problemdi. Ekimiz bunu başardı, yeni nesil uçaklarda kullanılan bir teknolojiyle dar çapta fazla hava emip sıkıştırabilen teknolojiyi minicik motora ilk defa uyguladık ve başarıyla çalıştırdık. Dünyada 250 mm motorlarda en küçük çapa sahip olmasına rağmen açık ara en üstün gücü üreten bizim motorumuz. Bir üst klasmandaki motorlardan bile daha yüksek güç üretiyor. Çapı büyütmenin jet motorlarına çok büyük etkisi var. 1 buçuk katı büyüklüğündeki rakip motordan fazla güç üretiyor. İlk rekoru bu. İkinci rekor da projenin yapılış süresi. Ortada hiçbir şey yokken 2 buçuk yılda motor çalışır hale getirildi."

İHTİYAÇ NEYSE YAPABİLİRİZ

Uçak motoru üretilirken helikopter motorunun arkasına bir kademe daha eklendiğini anlatan Akşit, "Gururla söylüyoruz, hem pistonlu hem jet motorlarda Türkiye'nin ihtiyacı ne olursa yapabilecek yetkinlikteyiz. Eskiden soru "yapabilir miyiz" idi, şimdi soru" ne kadar sürede, ne kadar maliyetle yapabiliriz" Artık yapabileceğimizi biliyoruz" dedi.

TÜRKİYE'YE DÖNME SÜRECİ

Tersine beyin göçünün önemli örneklerinden olan Akşit General Elektrik'teki işini bırakıp Türkiye'ye gelişini şu sözlerle anlattı:

"Amerika'da GE'de çok iyi bir pozisyondaydım. Doktora yaparken başlamıştım, kısa sürede yükseldim. Statik sızdırmazlık problemlerinden sorumlu müdür oldum, kısa sürede araştırma ekibi başkanıydım.10 yıla yakın orada çalıştım, 7 yılında öğrenciydim. Başladıktan sonra 60'a yakın patent aldım, pratik çözümlerim güzeldi. O yüzden ayrılmamı beklemiyorlardı. Çocuklarım okul çağına geldi, bir karar vermemiz gerekiyordu. Annem ve babam da dönmem için ısrar ettiler. Torunlarını büyürken görmek istediler.Hayattan beklentilerimi ve 10 sene sonra kendimi nerede görmek istediğimi düşünerek Türkiye'ye geri dönme kararı aldım"