Dr. Ahmet Yarız açıkladı: Döviz kuru üzerindeki baskısı azalacak

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Nisan 2021 dönemine ilişkin ödemeler dengesi verileri açıklanmıştı.

Buna göre, cari işlemler açığı, nisanda geçen yılın aynı ayına kıyasla 3 milyar 584 milyon dolar azalarak 1 milyar 712 milyon dolar oldu. Bunun sonucunda 12 aylık cari işlemler açığı 32 milyar 737 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.

Bu gelişmede, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayına göre 2 milyar 332 milyon dolar azalarak 1 milyar 513 milyon dolara gerilemesi ve geçen yılın nisan ayında 339 milyon dolar net çıkış kaydeden hizmetler dengesi kaleminin bu ayda 811 milyon dolar net giriş kaydetmesi etkili oldu.

Açıklanan Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi rakamlarını değerlendiren Dr. Ahmet Yarız, 2021 beklentilerini de paylaştı.

İşte Yarız'ın o raporu;

Ülkemizin dış ticaret hacmi ve dünya dış ticaretinden aldığı pay düzenli olarak artmaktadır 2000 yılında ihracatımız 28 Milyar USD ve ithalatımız 55 Milyar USD iken 2020 yılında ihracat 170 Milyar USD’ye ve ithalat ise 220 Milyar USD’ye ulaşmıştır Aynı dönemde global ihracat pazarındaki payımız % 0,42 ’den %0,96 ’ya ulaşırken global ithalattan alınan pay ise %0,80 seviyesinden %1,23 ’e yükselmiştir İhracatın ithalatı karşılama oranı %51-% 86 arlığında dalgalanmakta olup en yüksek seviyesini %86 ile 2019 yılında görmüştür

TİM verilerine göre ihracat Ocak Mayıs döneminde 85,2 Milyar USD’ye ve ihracat artış oranı %38 ’e ulaşmıştır 2021 yılında ihracat 184 Milyar USD, ithalat 223 Milyar USD, Dış Ticaret Dengesi -39 Milyar USD ve ihracatın ithalatı karşılama oranı %82 olarak beklenmektedir

Ekonomimiz yapısal özelliği nedeniyle dış ticaret açığı ve cari açık vermek, açığı da yurt dışı kaynaklar ile finanse etmek zorundadır Cari açıkta yatırım malları, enerji ve ara malların ithalatı ekonominin karakteri nedeniyle büyük paya sahip olup yıllar itibariyle 30- 60 Milyar USD aralığındaki enerji ve son yıllarda 10-25 Milyar USD aralığında oluşan altın ithalatı belirleyicidir Ülkemiz son yirmi bir yılda iki kez hariç tüm yıllarda sürekli cari açık vermiş, açık tutarı ekonominin büyüme dönemlerinde artarken daralma dönemlerinde gerileme eğilimine girmiştir Cari açık uzun bir aradan sonra ilk kez 2019 yılında 6,8 Milyar USD fazla vermiş ancak 2020 yılında -37,3 Milyar USD ile tekrar açık vermiştir

Cari açık genellikle yurt dışı doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımları ile finanse edilmektedir Doğrudan yatırımların payının yüksek olması finansman kalitesi açısından tercih edilmektedir 2019 yılında verilen cari fazla ile TCMB rezervleri 6,3 Milyar USD artmış, 2020 yılındaki açığın finansmanında ise 31,9 Miyar USD tutarında TCMB rezervleri kullanılmıştır. Ocak Nisan 2021 döneminde önceki yıla göre -14,2 Milyar USD’den -9,6 Milyar USD’ye gerileyen cari açığın azalmasında ihracat artışı etkili olmuştur. TCMB rezervleri Ocak Nisan 2020 döneminde cari açığın finansmanına 25,1 Milyar USD katkı sağlarken 2021 yılının aynı dönemindeki katkı önemli ölçüde azalarak 2,9 Milyar USD’ye gerilemiş ve rezervler üzerindeki baskı hafiflemiştir

Cari açığın tutarı ile birlikte açığın GSYH oranı önemli bir performans göstergesi olup açığa bağlı olarak Ödemeler Dengesi/GSYH oranı da negatif hesaplanmaktadır Ülkemizin döviz varlığını ve döviz fiyatlarını(kuru) doğrudan etkilemekte, kurun gelecekte izleyebileceği yön için güçlü bir sinyal niteliği taşıyan Ödemeler Dengesi/GSYH oranı son yirmi bir yılın on dokuzunda %-0,3 ile %8-9 aralığında dalgalanmıştır. Ödemeler Dengesi/GSYH hesabındaki tutarların USD olması nedeniyle, kur artışlarının hızlı olduğu dönemlerde Ödemeler Dengesi/GSYH oranı daha olumsuz bir görünüm sergilemektedir

Enerji ve Altın hariç Ödemeler Dengesi/GSYH oranı ise daha makul seviyelere gerilemektedir Enerji ithalatını azaltmaya yönelik yatırımların katkıları ve altın üretimindeki artışlar ile Ödemeler Dengesi/GSYH sorunu bir süre sonra ülkemizin kronik sorunu olmaktan çıkabilecektir

Turizm sektörü, net ihracatçı niteliği, cari açığın finansmanına yaptığı yüksek orandaki katkı ve diğer özellikleri nedeniyle ülkemiz önemli bir sektördür 2019 yılında 52 Milyon ziyaretçi ve 35 Milyar USD ile rekor kıran turizm sektörü Covid 19 ’un yıkıcı etkilerine maruz kalmış, ziyaretçi sayısı 12 Milyon kişiye ve gelir ise 12 Milyar USD’ye gerilemiştir Ocak Haziran 2021 dönemi gelişmeler dikkate alındığında turizm gelirlerinin 20 Milyar USD’yi aşması beklenmektedir

2021 için cari açık -25 Milyar USD, Ödemeler Dengesi/GSYH %-3 civarında enerji ve altın hariç Ödemeler Dengesi/GSYH ise pozitif bölgede beklenmektedir

İhracatın artan performansı, altın ithalatında geçen yıla göre normalleşme ve turizm sektörünün yine geçen yıla öre daha fazla katı vermesiyle ödemeler dengesinde gelişmelerin döviz kuru üzerindeki baskının hafiflemesi beklenmektedir