Market devlerine soruşturmada kritik gelişme! Gıda fiyatlarında çember daraldı: İndirim yakın

Gıda ürünlerinde yaşanan fiyat artışları dikkat çekmeye devam ediyor. Meyve, sebze gibi ürünlerde fiyat artışı yaşanırken en çok ayçiçek yağındaki fiyat artışı gündeme geldi. 2019 Ocak ayında market fiyatlarını karşılaştırdığımız haberde ayçiçek yağının litre fiyatı 7.95 lira iken 2021 Şubat’ta ayçiçek yağının litre fiyatı 13.75 liradan başlayıp markasına göre 22.50 liraya çıkıyor.

Tüm dünyayı etkisi altına saran Kovid-19 salgınıyla birlikte belli başlı ürünlerde dünyada stoklar yapıldığını belirten konunun uzmanları, “Ülke ve tüketici bazında ihtiyacından fazla ürün alanlar var. Bu da talebi artırdığı için fiyatları da artırıyor” diyor.

Zam üstüne zam! Süt ürünlerinde gramaja dikkat

Öte yandan gümrük vergileri düşürülmesine rağmen Türkiye’ye ürün satan firmaların da ürünlere zam yaptığı belirtilirken, tarladan sofraya kadar olan sürecin iyi yönetilmesi gerektiği vurgulanıyor.

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, bu yıl dünya genelinde ayçiçek üretiminde bir düşüş olduğunu söyledi. Fiyatların son 6 yılın en yüksek seviyesine çıktığını dile getiren Yıldırım, “Türkiye ayçiçeğinde kendine yeterli bir konumda değil. İhtiyacının yüzde 64’ünü üretiyor. Yüzde 20 de kayıp yaşandı, bu da fiyatları etkiledi. İthalat daha pahalı hale geldi, ürün bulmak da çok kolay değil, fiyatlar o nedenle çok yükseldi” dedi.

TALEP ARTIYOR...

Geçen yıl pandeminin başlamasıyla birlikte belli ürünlerde ciddi stoklar yapılmaya başladığını anımsatan Yıldırım, “Kimse ne olacağını, pandemi sürecinin ne kadar devam edeceğini bilmiyor. Ülke ve tüketici bazında ihtiyacından daha fazla ürün alanlar var. Bu da doğal olarak talebi artırdığı için fiyatları da artırıyor. Türkiye’nin kendisinin üretebileceği bir planlamayı yapması gerekiyor. Birtakım gümrük vergileri düşürülüyor ya da sıfırlanıyor. Biz ne kadar vergi düşürürsek Türkiye’ye ürün satan firmalar da o kadar zam yapıyor” ifadelerini kullandı.

ZİNCİRDE KOPAN HALKA...

Tarladan sofraya sürecin iyi yönetilmesi gerektiğini vurgulayan Yıldırım, şöyle devam etti:

“Ayçiçeği üreticisi para kazandığı zaman üretimi artırıyor. Muhtemelen önümüzdeki yıl üretim artacak. Çünkü, üretici para kazanırım diye düşünerek o alana daha fazla yükleniyor. Tarım desteklerinin de önceden açıklanması çok önemli. Üretici ona göre karar vererek hangi ürünü ekeceğini tercih eder.”

Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı Hüseyin Demirtaş ise, “Ayçiçek yağındaki fiyat artışında üreticiden başlayarak market raflarına kadar zincirdeki kopan halkaların sebeplerini araştırmak gerekiyor” dedi. Maliyetin yükselmesiyle fiyatın arttığını dile getiren Demirtaş, “Üretici pahalıya ürettiği için tüketici de pahalıya aldığı için dertli. En büyük kayıp üretici ve tüketicide oluyor” diye konuştu.

‘SULAMA YATIRIMLARINA AĞIRLIK VERİLMELİ’

Edirne Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Arabacı ise, hasat döneminin ağustosta başlayacağını belirterek, “İhtiyacımızın yarısını üretiyoruz. Üretimi artırmak için sulama yatırımlarına ağırlık verilmesi gerekiyor. Ayrıca üretici ekeceği ürünün fiyat ve desteğini ekmeden önce bilirse ona göre de üretimini şekillendirmiş olur” ifadelerini kullandı.

‘ÜRETİCİ DESTEKLENMELİ’

Trakya Birlik Başkanı Ahmet Akgün, önceki günlerde yaptığı açıklamada artışların salgınla birlikte başladığını belirterek, şöyle anlatmıştı:

“Ayçiçeği yağı fiyatındaki artış kuraklık ve pandemiden kaynaklanan bir durum. 2019’da ayçiçeğinin tonunu 2 bin 500 liraya sattık. 2019’da 5 kilogramlık ayçiçeği yağı 40 lira civarındaydı. Sonra 42 lira civarına gelmiş oldu ama 2020’de ve bu yıl 65- 70 lira fiyatları görüyoruz. Yurt dışına bağımlıyız. 3.5 milyon ton ayçiçeğine ihtiyacımız var. Ancak önümüzdeki sezona yaklaştıkça ayçiçeği yağı fiyatlarının aşağı ineceğine inanıyorum. Çiftçimizi destekleyip üretimi artırırsak fiyatların daha iyi olacağını düşünüyorum.”

"BUNUNLA YATIP KALKIYORUZ"

Pahalı gıdaya karşı Rekabet Kurumu ve Gelir İdaresi Başkanlığı da (GİB) yoğun bir çalışma içerisine girdi. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan başkanlığında gerçekleştirilen Gıda Komitesi'nde gıda fiyatlarındaki artışla mücadelede yol haritası ortaya kondu. Rekabet Kurumu da yaş meyve ve sebze başta olmak üzere üreticiden aracıya, taşımacıdan satıcıya kadar bütün aktörleri takibe aldı. Fiyat atışları ve artışa katkı sağlayan tüm aktörlere karşı idari para cezası uygulanacak. Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, bu konuda yürütülen çalışmalar ve soruşturmaları anlattı.

SORUŞTURMALAR BİTİYOR

Başkan Küle, zincir marketler, tedarikçilerin de aralarında yer aldığı 29 teşebbüse ilişkin yaklaşık 1.5 yıldır süren soruşturmada sona yaklaşıldığını belirterek, "Çok büyük teşebbüslerle karşı karşıyayız. Rekabet hukukundan kaynaklı yasal süre zorunlulukları var. Tahminimize göre 1 Mart'ta bitecek. İki yazılı savunma alacağız. Daha sonra sözlü savunma safhasına geçeceğiz. Geniş bir kadroyla bir yılı aşkın süredir özel bir çalışma yaptık. Kararın vicdanları rahatlatacağını düşünüyorum" dedi.

BUNUNLA YATIP KALKIYORUZ

Başkan Küle, eş zamanlı olarak yaş meyve ve sebze soruşturmasının da biteceğini ifade ederek, "Soruşturmada yapısal sorunlara dikkat çekeceğiz. Hızlı tüketim maddeleri ve tarım sektörüyle ilgili araştırmamız var. Hafta sonları dahil çalışıyoruz. Hummalı bir çalışma yürütüyoruz. Bunla yatıp bunla kalkıyoruz. 4054 sayılı yasal sürelerinden kaynaklı konular var. Savunma sürelerini sonuna kadar vermek zorundayız" değerlendirmesini yaptı.

Rekabet ihlalinde fahiş fiyat argümanını değerlendirdiklerini kaydeden Başkan Küle, "Piyasanın bir gerçeği var. Kriz dönemlerinde bunu fırsata çevrilip fahiş karlar elde etmek için yollar aramaktan ziyade toplum menfaati ön planda tutulmalı. Bu vatandaşlık görevidir" diye konuştu.

TEDBİRLER SIKILAŞTIRILACAK

Gıda Komitesi'nde, her kurumun gıda fiyatlarındaki artışın önlenmesi için yapacağı iş birliğinin çerçevesi belirlenirken, gümrük vergilerinden fiyat denetimlerine uygulanan pek çok tedbirin sıkılaştırılması bekleniyor. İhtiyaca göre dış ticaret önlemleri de devreye alınacak. Buna göre, arz kaynaklı sıkıntı ya da stokçuluk nedeniyle fiyat artışları nedeniyle söz konusu ürünün ithal edilmesi yoluna gidilirken, bu ürünlere yönelik gümrük vergileri de geçici olarak düşürülecek. Yem, lojistik, aracılık ücretleri gibi maliyetler de yakından takip ediliyor.

GELİR İDARESİ İHBAR HATTI KURDU

Gelir İdaresi Başkanlığı da gıda maddeleri başta olmak üzere bazı temel tüketim ürünlerinde haksız fiyat artışı ve stokçuluk yapanları takibe aldı. Bu amaçla Vergi İletişim Merkezi'nde (189) ihbar hattı kuruldu.

Başkanlığın internet sitesinden haksız fiyat artışı ve stokçuluk ihbar bildirimi menüsü de devreye girdi. Vergi dairelerindeki denetim ekipleri gıda ve temel ihtiyaç malzemelerini satan mükellefler nezdinde haksız fiyat, stokçuluk konularında denetim yapıyor.

Gıda fiyatlarını etkileyen, yem, lojistik, aracılık ücretleri gibi maliyetler takip edilirken ihtiyaca göre vergi düzenlemesi, tarımsal destekler yoluyla önlemler alınacak.