Merkez Bankası'ndan enflasyon açıklaması!

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Mayıs ayı PPK karar  metninde dikkat çekildiği üzere gıda enflasyonu bu dönemde işlenmemiş  gıda grubunun etkisiyle yükseldiğini kaydetti.

TCMB tarafından açıklanan 2020 yılı Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri  raporunda şöyle denildi:

"Tüketici fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,36 oranında artmış,  yıllık enflasyon 0,45 puan artarak yüzde 11,39 olmuştur. Mayıs ayı PPK  karar metninde dikkat çekildiği üzere gıda enflasyonu bu dönemde  işlenmemiş gıda grubunun etkisiyle yükselmiştir. Enerji enflasyonu  uluslararası petrol fiyatları ve döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak  artarken, tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etmiştir. Temel mal  grubu enflasyonu üzerinde Türk lirasındaki değer kaybının etkileri  gözlenmiş, hizmet enflasyonu ise salgın hastalığa bağlı olarak  faaliyetin kesintiye uğradığı kalemler öncülüğünde yavaşlama eğilimini  sürdürmüştür. Bu görünüm altında, çekirdek göstergelerin eğilimi bir  miktar yükselmiştir.

Değerlendirmeler

Mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde 1,36 oranında artmış ve  yıllık enflasyon 0,45 puan yükselişle yüzde 11,39 olmuştur. Bu dönemde B endeksinin yıllık değişim oranı 0,06 puan azalarak yüzde 11,21  C  endeksinin yıllık değişim oranı ise 0,39 puan artarak yüzde 10,32  olarak gerçekleşmiştir. 

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları  incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda ve enerji  gruplarının katkıları sırasıyla 0,36, 0,33 ve 0,22 artmış, alkol-tütün  ve hizmet gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,35 ve 0,12 puan  azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar artış göstermiştir. Bu  dönemde, hizmet grubu eğilimindeki yavaşlama devam ederken, temel mal  grubu eğilimi yükselmiştir.

Hizmet fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,73 oranında artmış, yıllık  enflasyon 0,48 puan düşerek yüzde 11,28 olmuştur. Bu dönemde yıllık  enflasyon ulaştırma ve haberleşme dışındaki alt gruplarda gerilemiş   en belirgin yavaşlama faaliyeti önemli oranda kesintiye uğrayan  lokanta-otel hizmetlerinde kaydedilmiştir. Kira yıllık enflasyonundaki  gerileme Nisan ayının ardından bu dönem de sürmüştür. Diğer taraftan,  ulaştırma hizmetleri enflasyonunda kaydedilen yükselişte yolcu  kısıtlamasına bağlı olarak birim maliyetlerin yükseldiği şehirlerarası otobüs ücretlerindeki artış (yüzde 11,56) etkili olmuştur. Diğer  hizmetler grubunda berber ve kuaför hizmetleri fiyatlarında da benzer  nedenlerle aylık bazda yüksek artışlar (sırasıyla yüzde 9,78 ve 4,70)  gözlenmiş, ayrıca bu grupta döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan  bakım-onarım hizmetlerinde bu dönemde de yüksek bir aylık artış  kaydedilmiştir. Haberleşme hizmetlerindeki aylık artışta internet  ücretinin etkisi gözlenmiştir.   

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mayıs ayında 1,38 puan artışla  yüzde 9,26’ya yükselmiştir. Bu gelişmede dayanıklı tüketim malları ile  giyim ve ayakkabı grubu etkili olmuştur. Dayanıklı mal grubu fiyatları (altın hariç), otomobil, beyaz eşya ile diğer elektrikli ve  elektriksiz aletlerin fiyatlarındaki yükselişlerle yüzde 2,27 oranında  artmıştır. Bir önceki ay tarihsel ortalamalara kıyasla oldukça düşük  gerçekleşen giyim ve ayakkabı grubunda aylık fiyat artışı bu dönemde  yüksek seyretmiştir. Özetle, Mayıs ayında temel mal grubu yıllık  enflasyonu Türk lirasındaki değer kaybının yansımaları ve salgına  bağlı etkilerle yükselmiştir.

Son iki ayda belirgin bir oranda gerileyen enerji grubu fiyatları Mayıs ayında yüzde 2,13 oranında artmıştır. Türk lirasındaki değer  kaybı ve uluslararası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak  sırasıyla yüzde 6,32 ve 3,79 oranında artan akaryakıt ve tüpgaz  fiyatları, bu dönemde enerji fiyatlarındaki artışın sürükleyicileri  olmuştur. Bu gelişmeler ile enerji yıllık enflasyonu 1,93 puan artış  kaydederek yüzde 5,23’e yükselmekle birlikte, tüketici enflasyonunu  sınırlamaya devam etmiştir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Mayıs ayında 1,59  puan artarak yüzde 12,87 olmuştur. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada  yüzde 10,14’e yükselmiş, işlenmiş gıdada ise büyük ölçüde baz  etkisiyle yüzde 15,50’ye gerilemiştir. Mevsimsellikten arındırılmış  veriler, işlenmemiş gıda fiyatlarında hem taze meyve ve sebze hem de  diğer işlenmemiş gıda gruplarında artışa işaret etmiştir. Diğer  işlenmemiş gıda grubunda yumurta ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar  dikkat çekmiştir. Bu dönemde, işlenmiş gıda fiyatlarının aylık artış  hızı (yüzde 0,76) önceki aylara kıyasla yavaşlamıştır. Bu grupta en  belirgin artış, Mart ayı sonunda kolalı içeceklere uygulanan ÖTV  artışının da etkisiyle alkolsüz içecek fiyatlarında görülmüştür. Bu  gelişmelerle birlikte taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık  enflasyon bir miktar gerilemiştir.

Mayıs ayında tütün ürünleri fiyatları asgari maktu özel tüketim  vergisinin yükseltilmesi nedeniyle yüzde 0,70 ile sınırlı bir oranda  artsa da, alkol-tütün grubunda yıllık enflasyon baz etkisiyle düşüşünü  sürdürmüştür. 

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,54 oranında  artmış, yıllık enflasyon bir önceki yılın aynı dönemindeki yüksek  bazın etkisiyle 1,18 puan azalışla yüzde 5,53’e gerilemiştir. Bu  dönemde, döviz kuru gelişmelerine de bağlı olarak petrol ve ana metal  hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi  yükselmeye devam etmiştir. 

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon  dayanıklı tüketim malları hariç diğer gruplarda gerilemiştir. Öte  yandan, aylık bazda dayanıklı tüketim mallarında belirgin olmak üzere  tüm gruplarda fiyatlar yükselmiştir. Ara malı fiyatlarındaki artışta  kâğıt ürünleri, tekstil ile ilgili alt kalemler, plastik ürünler ve  demir-çelik  sermaye mallarında ise motorlu kara taşıtları ile parça  ve aksesuarları ve makineler öne çıkmıştır. Bu dönemde, dayanıklı  tüketim malları grubunda mobilya hariç alt kalemlerde yüksek fiyat  artışları izlenirken, dayanıksız tüketim malı fiyatları et ürünleri,  işlenmiş taze meyve ve sebzeler ile katı-sıvı yağlar gibi gıda  kalemleri ile basım hizmetleri öncülüğünde yükselmiştir. Enerji  fiyatlarındaki artışta ise rafine edilmiş petrol ürünleri ve elektrik  enerjisi üretimi kalemleri etkili olmuştur. Özetle, üretici  fiyatlarının yıllık enflasyonu bu dönemde baz etkisiyle gerilerken,  ana eğilimi yukarı yönlü seyrini sürdürmüştür. "