Türkiye'ye 'akbaba' uyarısı: Almanya gibi önlem almalıyız

Karadeniz Vakfı'ndan yapılan açıklamaya göre, İstanbul Ticaret Odası (İTO) Yönetim Kurulu Başkanı Şekib Avdagiç, Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu ve Karadeniz Vakfı Başkan Yardımcısı Ali Bayramoğlu, Karadeniz Stratejik Araştırma Merkezi (KASAM) programında, iş dünyasında yaşanan son gelişmeleri değerlendirdi.

TÜRKİYE'DEN DİKKAT ÇEKEN 3 HAMLE

İTO Başkanı Şekib Avdagiç, virüsün Çin’den çıkmasına rağmen bunun sadece Çin ile alakalı bir mesele olmadığını ifade ederek, Türkiye’deki yaklaşık 150 bin lokanta-kafe müessesesinin 3'te 1'inin İstanbul’da bulunduğunu ve bunların sıkıntılı bir duruma sürüklendiğini belirtti.

Küresel ekonominin ve değişimin yönlerini ele alırken Türkiye’nin 3 alanda attığı adımlarla mağduriyetleri gidermeye çalıştığını aktaran Avdagiç, şunları kaydetti:

"Birincisi, devlet, bazı şirketleri mücbir sebep sınıfına alarak bunların kamuya borçlarını 6 ay öteledi. İkincisi, devlet, çalışanlara yönelik iki ayaklı bir önlem aldı. Bir kısa çalışma ödeneği, yani işini kaybedenler müracaat edebiliyor. 450 gün ve 60 gün kurallarına sahip olanlar başvurabiliyor. 4 bin 400 liraya kadar devletten maaş alabiliyor, herhangi bir sebep olmadan işsiz kalanlara da 1.200 lira kadar işsizlik ödeneği veriliyor. Elemanını işten çıkarmayan işverenlerin istifadesine sunulan destekler var. İstanbul’da buna büyük bir müracaat oldu. İstanbul’da 260 binden ziyade firma buna başvurdu, yani 2,5 milyon kişiye ulaşan bir başvuru. Geç dönmeler oluyor gibi bazı şikayetler oluyor ama 17 yılda yapılan müracaatın birkaç katı son 1,5 ayda ortaya çıktı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nı bu yükle mücadelesi için tebrik ediyorum, bu kadar büyük bir kitle işini bu kadar hızlı karara bağlamak büyük başarıdır."

Üçüncü olarak da kredi kanallarının devreye sokulduğunu belirten Avdagiç, esnafa destekler hazırlandığını, devreye girdiğini bildirdi.

AVRUPA VE TÜRKİYE ÜRETİMİ DESTEKLEDİ

Avdagiç, 1 hafta evvelki rakamlara göre, Türkiye’deki toplam kredi hacminin 1 trilyon 950 milyar lira civarında olduğuna işaret ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu, nisan ayında yaklaşık 100 milyar lira arttı. Bunun 94 milyar lirası kamu bankaları vasıtasıyla yapıldı, sadece 6 milyar lirası özel bankalar vasıtasıyla oldu. Devlet desteğiyle kamu bankaları çok aktif davrandı. Talebin daha fazla olduğu, bütün talebin karşılanamadığını ancak ülke imkanlarıyla birlikte değerlendirirsek belli bir talebin karşılandığını görüyoruz. Avrupa’da ve Türkiye’de şu ana kadar hep arz tarafını, yani üretim tarafını destekleyen bir süreç yürütüldü. ABD biraz daha farklı bir model uyguluyor. Batı artık şunu tartışmaya başladı; biz üretimi destekliyoruz ama bu üretilen mallar talep görmezse bu üretim bir süre sonra tıkanacak. O halde ikinci adımda tüketimin desteklenmesi, tüketicinin moral bulması gerekiyor. Yani üretimin devamı için tüketicinin tekrar harcamaya başlaması çok önemli bir hale geldi.”

AKBABALAR DOLAŞMAYA BAŞLADI

Avdagiç, bütün dünyada "akbabaların" dolaşmaya başladığını belirterek, şu anda sıkıntıda olan şirketler ve bir takım büyük şirketlerin çok ucuz bedellerle el değiştirebilir konuma geldiğini kaydetti.

Birçok ülkenin artık tedarik kaynağını Çin’den koparıp kendi ülkesinde veya kendi ülkesine yakın coğrafyada oluşturmaya çalıştığını anlatan Avdagiç, şunları kaydetti:

"Bunu gören Çinliler de bu alanlardaki şirketleri çok uygun fiyatlarla satın alma konusunda ciddi bir atağa çıkmış durumdalar. Almanya gibi bazı ülkeler, bu tip şirketlerin satışında kamu kontrolü getirdi. Özellikle stratejik şirketlerin satışında hükümet onayı gerekiyor. Bu, Türkiye için de çok önemli bir konudur. Aksi halde bizim çok değerli şirketlerimiz de bu nakit krizi tablosunda üç kuruşa yabancılara gidebilir. Bu konuda Türkiye’de henüz endişe verici bir durum yok ancak gerekli tedbirlerin alınması gerektiğinin altını çiziyorum. Bu, önümüzdeki dönem için çok dikkat etmemiz gereken bir konudur.

3 MİLYON KREDİ KARTI İLK KEZ KULLANILDI

Batı, artık daha çok robotlaşmayla üretim üslerini daha çok kendi ülkelerinde kurmayı düşünüyor. Dolayısıyla pandemi krizinden sonra tedarik zincirinde yeni bir döneme gireceğimizi net bir şekilde görüyoruz. Ankara ile olan temaslarımızda belirlediğimiz 3 kritik başlık var. Bunlardan biri de siber güvenliktir. Evden çalışma inanılmaz bir risk ortaya çıkardı. Çünkü IT sistemleri dışarıdan çalışmaya uygun dizayn edilmemişti. Dışarıdan bir sürü insan bağlanınca IT zafiyetleri ortaya çıktı.”

Türkiye'nin yurt içi e-ticaret noktasında bir sıkıntısı olmadığını belirten Avdagiç, şöyle devam etti:

"Yurt içinde e-ticaretin bir kısmı yabancı sermayenin eline geçmiş olsa bile bu noktada belli bir yere geldik. Artık bizim sınır aşan e-ticaret için kafa yormamız lazım. Şu anda PTT’nin bu alanda bir çalışması var ve belli coğrafyalarda, özellikle Afrika’da, başarı elde ettiler. Ama kendilerini yeteri kadar duyuramadıklarını görüyorum. Mutlaka önümüzdeki dönemde sınır ötesi e-ticaret noktasında bir yere varmamız lazım. Elektronik ticaret daha fazla önem kazanacak. Sadece geçtiğimiz nisan ayına baktığımızda, bugüne kadar e-ticarette hiç alışveriş yapmamış 3 milyonun üzerinde kredi kartı ilk defa e-ticaret ile bir şeyler aldı. e-ticarette kolonya satışları yüzde 1000 arttı, maya satışları yüzde 400 arttı, elektronik cihazlarda yüzde 700 arttı. Bir takım mallarda çok hızlı artış var."

AVM'LER İÇİN ALMANYA STANDARTLAR GETİRDİ

Avdagiç, AVM’lerin açılmasının konuşulduğunu, artık yeni düzenlemeler de gerektiğini belirterek, "Almanya, mesela, AVM havalandırmaları için yeni standartlar getirdi. Türkiye de AVM’ler devreye girerken yeni bir risk dalgasını önlemesi lazım. Türkiye dijitalleşme noktasında kötü bir noktada değil ama hızla gelişen dünyaya önümüzdeki dönem için daha fazla hazırlanması lazım. Biz de İTO olarak bu dönemde adımlar attık." ifadelerini kullandı.

Bu süreçte paranın az harcandığını ve bunun ekonomik hayata hemen yansıdığını aktardı.