Düşük petrol fiyatlarına hangi ülkeler dayanabilecek? O ülkelerin işi artık çok zor

Rusya ve Suudi Arabistan arasında patlak veren petrol savaşlarına koronavirüs etkisiyle oluşan arz fazlalığı ve talep azlığı eklenince petrol fiyatlarında art arda tarihi düşüşler yaşandı. 

ANLAŞMA DÜŞÜŞÜ DURDURAMADI

İki ülke arasında başlayan 'savaş' sonrası Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkeler, günlük petrol üretimlerini toplam 10 milyon varil azaltma kararı alsa da fiyatlardaki düşüşü yetmeye yeterli olmadı.

ABD VE RUSYA'DA PETROL EKSİYE DÜŞTÜ

Öyle ki koronavirüs salgının nedeniyle talebin dipte olduğu sektörde Hem WTI Teksas petrolü, hem de Rusya'nın Ural petrolü, alıcı olmadığı için pazartesi akşamı "eksi fiyata" indi. Büyük çöküş sonrası Brent ham petrolün fiyatı da 25 dolar seviyesine geriledi.

Peki tarihin en düşük seviyelerinden birinin yaşandığı bu ortamda ekonomisi petrole bağlı olan ülkeler ve üreticiler ne kadar dayanabilecek? 

Geçtiğimiz hafta petrol savaşları ve koronavirüsün fiyatlara etkisi ile ilgili Anadolu Ajansı'nda bir analiz kaleme alan Dr. Altay Atlı bazı ülkelerin düşük fiyatlara çok fazla dayanamayacağına dikkat çekerek "Ekonomileri büyük ölçüde petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarının ihracatına bağımlı ülkelerin bütçelerini dengede tutabilmeleri için küresel piyasalarda fiyatların belirli bir seviyenin altına düşmemesi gerekiyor ve bu seviye de her ülkenin ekonomik, coğrafi ve jeolojik koşullarına göre farklılık gösteriyor. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2020 yılına yönelik öngörülerine göre, örneğin, Suudi Arabistan bütçesinin dengede olması için petrolün varil fiyatının 78,3 dolar olması gerekiyor. Bu rakam İran için 124,4 dolar, Irak için 59 dolar, Libya için 79 dolar, Azerbaycan için ise 48,2 dolar seviyesinde. Rusya’nın bütçesinin ise 2019 yılında Ural ham petrolünün fiyatı üzerinden hesaplandığında 49,2 dolar seviyesinde denge bulduğu ifade ediliyor.

LİBYA, IRAK VE İRAN...

Rusya, düşük petrol fiyatlarına daha uzun süre dayanabilecek durumda, çünkü hem daha düşük fiyatlarda bütçesini dengeleyebiliyor, hem de sahip olduğu 570 milyar dolarlık döviz rezervleri bu anlamda ciddi bir koruma sağlıyor. Suudi Arabistan’ın bütçe dengesini koruyabilmek için daha yüksek fiyatlara ihtiyacı var ve ülkenin girişmiş olduğu ekonomik modernleşme ve sektörel çeşitlendirme süreci de bütçe üzerinde bir yük oluşturuyor. Ancak bu ülkenin de sahip olduğu yaklaşık 500 milyar dolarlık döviz rezervleri ve sadece yüzde 25 gibi düşük bir seviyede olan toplam borcun gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranı, Suudi Arabistan’ın da bir süre daha düşük fiyatlarla yaşayabileceğine işaret ediyor. Ancak bu fiyat savaşları giderek uzarsa önce Suudi Arabistan, hemen ardından da Rusya ciddi bir şekilde zarar görmeye başlayacak. Irak, İran, Libya gibi daha küçük üreticilerin ise bu ülkeler kadar bile dayanamayacaklarını tahmin etmek güç değil." ifadelerini kullanmıştı.

"İŞLERİ ARTIK ÇOK ZOR"

Fiyatların eksiyi görmesi sonrası sosyal medya hesabı üzerinden açıklama yapan ekonomist Kerem Alkin ise 'Küresel emtia fiyatları tarihinin önemli kırılmalarından birisini yaşıyor. Yaşamını maden,petrol gibi yer altı zenginliklerini üreterek ve ihraç ederek idame ettiren, emtia ihracatıyla ancak ayakta duran pek çok Asya, Orta Doğu, Afrika ve Latin Amerika ülkesinin işi gerçekten zor.' ifadelerini kullandı.