Petrol fiyatında 6 kötü senaryo
ABD'nin Irak'ı işgal etmesinden sonra sürekli yükselen petrolün varil fiyatı 75 doları gördü. İşte bundan sonra petrolün fiyatını çıldırtıcı bir rakama getirecek senaryolar:
Oğuz Karadeniz'in haberi
ABD’nin kimyasal silah bahanesiyle 2003’te Irak’ı işgali sonrası tırmanışa geçen petrol fiyatları, üretici ülkelerdeki siyasî ve toplumsal gelişmelere bağlı olarak artmaya devam ediyor.
Yaşanan gelişmelerin ‘üretim-tüketim dengesini bozacak’ bir etkiye sahip olmadığını vurgulayan uzmanlar, buna rağmen fiyatların her gün yükselmesini açıklamakta zorluk çekiyor.
Geçtiğimiz gün Brent petrolünün varil fiyatının 75 doları görmesi de ‘en kötü senaryoları’ yeniden gündeme taşıdı. Fiyatların ulaştığı seviyenin ‘ocak ayında Davos’ta yapılan sunumlarda öngörülen’ rakamlara paralel gittiği yorumunda bulunan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Enerji Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdurrahman Satman, bu noktadan sonra her türlü tedbirin alınması için harekete geçilmesi gerektiğini vurguladı.
| Cezayir’de siyasî kriz: 79 dolar |
| Irak’ta altyapıya saldırı: 88 dolar |
| Nijerya’da sivil savaş: 98 dolar |
| Venezüella ambar-gosu: 111 dolar |
| İran ambargosu: 131 dolar |
| Suudi Krallığı’nın çöküşü: 262 dolar |
Petrol fiyatlarının artışlarına gerekçe olarak gösterilen Nijerya ve Irak’taki iç karışıklık haberlerine son dönemde ABD-İran arasındaki nükleer gerginliğin savaşa dönüşme ihtimali ile Bolivya’nın petrol ve doğalgaz sanayiini millileştirmesi eklendi.
Her sene dünyanın önde gelen devlet ve işadamlarının buluştuğu Davos’ta masaya yatırılan petrol fiyatlarında 6 kötü senaryo üzerinde duruldu. 5. kötü senaryoya göre günlük 4,1 milyon varillik üretim yapan İran’ın ambargoya gitmesi durumunda varil fiyatı 130 doların üzerine çıkabilecek.
Halihazırdaki 75 dolarlık rakamı, ‘beklenmedik bir durum’ olarak niteleyen Prof. Dr. Satman da yaşanan nükleer krizin ardından fiyatları yukarı çekecek risklerin başına İran’ın yerleştiğini kaydetti. 2004’te 40 doları aşan petrolün varil fiyatı, 2005’te düşeceği tahminlerini altüst ederek 60 doların üzerine çıktı.
2006’ya 65 dolardan başlayan bir varil petrole biçilen değer geçtiğimiz gün 75 dolara kadar ulaştı. Fiyatların bu denli yükselmesinde, ABD’nin yanı sıra son dönem hızla gelişen ve büyüyen Çin ve Hindistan’ın taleplerindeki aşırı artış da etkili oluyor.
| En kötü senaryo, Suudi Krallığı'nın çökmesi | |
| Senaryo | Muhtemel fiyat (Varil/Dolar) |
| Cezayir'de siyasi kriz | 79 |
| Irak'ta altyapıya saldırı | 88 |
| Nijerya'da sivil savaş | 98 |
| Venezuela'nın petrol ambargosu | 111 |
| İran'ın petrol ambargosu | 131 |
| Suudi Krallığı'nın çöküşü | 262 |
| (Kaynak: Hermitage Capital'den Bill Browder'in Davos'ta yaptığı sunum.) | |
Bu durumdan olumsuz etkilenen ülkelerin başında petrol ihtiyacının tamamına yakınını ithal eden Türkiye geliyor. Kriz dönemleri için dile getirilen rakamların tartışmaya açık olduğunu, ancak bunlara karşılık mutlaka tedbir alınması gerektiğini belirten İTÜ Enerji Enstitüsü Müdürü Abdurrahman Satman, petrolün 40 dolara düşeceği tahminlerinde yanıldıklarını kabul ederek, “Gelişmeler Davos’taki öngörüler çerçevesinde cereyan ediyor. Bu yüzden ben de bu senaryoya dikkat çekiyorum.” diye konuştu.
| Rezervin yüzde 22'sini S. Arabistan’da |
|
| Ülke | Pay (yüzde) |
| S. Arabistan | 22 |
| İran | 11 |
| Irak | 10 |
| Birleşik Arap Emirlikleri | 8 |
| Kuveyt | 8 |
| Venezuela | 7 |
| Rusya Federasyonu | 6 |
| ABD | 3 |
| Libya | 3 |
| Nijerya | 3 |
‘Fiyatlar 75 dolarda kalırsa, Türkiye’nin ödediği fatura 12 milyar dolara yükselir’
| ABD yılda 938 milyon ton petrol tüketiyor |
||
| Ülke | Yıllık tüketim* | Pay (yüzde) |
| ABD | 938 | 25 |
| Çin | 309 | 8 |
| Japonya | 242 | 6 |
| Rusya Fed. | 123 | 4 |
| Hindistan | 119 | 3.2 |
| Almanya | 124 | 3 |
| Güney Kore | 105 | 3 |
| Kanada | 90 | 2,6 |
| Fransa | 94 | 2,5 |
| İtalya | 90 | 2,4 |
| Türkiye | 32 | 0,8 |
| (*) Milyon ton, Ocak 2006 | ||
Uluslararası ham petrolün fiyatının artmasına ilave olarak iç pazarda uygulanan yüksek vergiler yüzünden Türk halkı, dünyanın en pahalı akaryakıtını tüketiyor. Bu durum, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından yayımlanan Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporu’nda da dile getirilmişti. Türkiye, 2004 yılında petrole 6,9 milyar dolar ödedi. Fiyatın 60 dolarlarda seyrettiği geçen sene ise fatura tutarı 8,6 milyar dolara çıktı. Halihazırda 75 dolar seviyelerinde seyreden fiyatların bu değerde kalması durumunda petrol için ödenecek döviz miktarının 12 milyar dolara çıkacağı tahmininde bulunuluyor.
| İran’ın günlük üretimi 4, milyon ton | ||
| Ülke | Günlük üretim* | Pay (yüzde) |
| S.Arabistan | 9,5 | 12 |
| Rusya Fed. | 9,5 | 12 |
| ABD | 7,5 | 9 |
| Kuzey Denizi** | 4,7 | 6 |
| İran | 4,1 | 5 |
| Meksika | 3,8 | 5 |
| Çin | 3,5 | 5 |
| Kanada | 3,0 | 4 |
| Venezuela | 2,6 | 3 |
| Nijerya | 2,7 | 3 |
| Kuveyt | 2,6 | 3 |
| Bileşik Arap Emr. | 2,6 | 3 |
|
Ocak 2006 itibarıyla, (*)Milyon varil, |
||
