Kamu petrol buldu, özelleri 10'a katladı
İstanbul Sanayi Odası’nın her yıl açıkladığı İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu rakamları büyük şirketlerde kamunun kârını özellere göre 10 kat daha fazla artırdığını ortaya koydu.
500 devin kârı göz doldururken artışın kamudan geldiği anlaşıldı. 9.4 milyarlık kâr yükselişinin 5 milyarı Türkiye Petrolleri başta olmak üzere kamu kurumlarının artan kârından geldi. 489 özel şirkette kâr artışı 4.4 milyar.
500 dev şirketin kârı yüzde 33.2 artışla 28.3 milyardan 37.7 milyara çıkarken 9.4 milyar liralık kâr artışının 5 milyar lirası kamu kurumlarından geldi. Kamu kurumları kârlarını yüzde 172 artırıp 2.9 milyar liradan 7.9 milyar liraya çıkarırken özel kuruluşlarda kâr artışı ise yüzde 17.2’de kaldı. Gazete Habertürk'ten Rahim Ak'ın haberine göre 500 büyük içindeki 489 dev özel şirketin kârı 11 kamu şirketinin kâr artışını yakalayamadı. Özellerdeki kâr yükselişi 4 milyar 375 milyon olabildi. Yani kamu kurumlarının kâr artışı özel kuruluşları tam 10’a katladı.
FİNANSMANDAN 14 MİLYAR KAZANÇ
Kâr artışını getiren şirketler ağırlıklı olarak Türkiye Petrolleri ve EÜAŞ oldu. Türkiye Petrolleri 2015’te 822 milyon ederken 2016’da kârını 3 milyar liraya çıkardı. EÜAŞ’ın kârı ise 704 milyondan 3.1 milyar liraya tırmandı. İSO 500’de zarar eden şirket sayısının 100’den 108’e çıkması da kârın birkaç kuruluştan geldiğinin göstergesi oldu. Her ne kadar faiz ve kur farkı giderinden yakınsalar da 500 devin aynı zamanda faiz ve kur farkı geliri de oldu. Önceki yıl faiz ve kur farkından 12.9 milyar lira gelir yazan şirketlerin bu gelirleri 14 milyara çıktı. 14 milyarın 11.2 milyarını özel şirketler 2.8 milyarını ise kamu kurumları kasasına koydu. Şirketlerin faiz ve kur farkı gideri ise yüksek miktarlı borçlarına rağmen 28 milyar liradan 29 milyara çıktı yani ancak 1 milyar arttı. Böylece finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı da 8 puan düşerek yüzde 63.4’ten yüzde 55.4’e indi. Faaliyet kârı ise 44 milyardan 52 milyara yükseldi. 500 büyük şirketin en çok dikkat çeken özelliklerinden birisi de borçlarının önceki yıllarda olduğu gibi artışa devam etmesi oldu. Borcun özkaynağa oranı yüzde 61.9 ile son 10 yılın en kötü düzeyine indi.
11 MİLYARI FAİZ, 18’İ KURDAN
29 milyarlık finansman giderinin 11 milyarı faiz, geri kalanı kur farkı gideri oldu. Devlerin borcu 207 milyar liraya ulaştı.
KÂRIN YÜZDE 70’İ 100 ŞİRKETİN
500 büyük şirketin toplam kârının yüzde 48.7’si ilk 50 şirketten geldi. İkinci 50’lik dilimin kârdaki payı ise yüzde 21.1 oldu. Böylece 100 şirket kârın yüzde 70’lik kısmını kasasına koymuş oldu.
İSTANBUL SANAYİ İLİŞKİSİ
Devler arasında yabancı sermayeli şirketlerin sayısı 2009’da 153’ken bu yıl 123’e geriledi, diğer yandan İstanbul’un ağırlığı da azaldı. İstanbul şirketlerinin sayısı 2007’de 213’ken 2016’da 33 şirket listeden çıktı ve sayı 180’e indi. 500 şirket içindeki payı 10 yılda 5.7 puan düşerek yüzde 41.7’ye indi.
Diğer yandan 500 şirketin ilk 50’sinin toplam satışlardan aldığı payı yüzde 48.8’den yüzde 49.2’ye yükselirken ikinci ellilik grubun payı yüzde 13.1 oldu. Böylece aslında 100 şirketin Türkiye’nin üretim ve satışlarının önemli bir kısmını oluşturduğu görülüyor.
