İslami bankalar ne kadar İslami?

Mehmet Asutay, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, İslami finans ve İslami bankacılık kavramları arasındaki nüansa işaret ederek, Türkiye'de daha çok katılım bankacılığı adı altında İslami bankacılığın bulunduğunu söyledi.

Son zamanlarda Türkiye'deki sukuk ihraçlarının İslami finans bağlamında önemli olduğunu dile getiren Asutay, katılım bankalarının ülkedeki tüm finansal sistem içerisindeki payının yüzde 6 civarında bulunmasına bakıldığında, özellikle talep bağlamında bir artış olsa da bu bankaların kurumsal olarak kendilerini hala ciddi şekilde temsil edemediğini savundu.

AK PARTİ'YE KADAR KATILIM BANKALARININ GELİŞİMİNE ENGEL OLUNDU

Asutay, Türkiye'nin kendine has politik, sosyal ve ekonomik dinamiklerinin katılım bankacılığı serüvenini etkilediğini ifade ederek, özellikle AK Parti hükümetlerine kadar var olan seküler ağırlığın bu bankaların gelişimine engel olduğunu dile getirdi.

Mehmet Asutay, birçok çalışmada Türkiye'de katılım bankalarının çıkışının politik İslam'ın gelişimi ile ilişkilendirilse de böyle bir korelasyon kurmanın mümkün olmadığını belirtti.

Türkiye'de İslami finansın gelişimini etkileyen önemli dinamiklerden birinin de Anadolu insanının finansal konulara değinmeme eğilimi olduğunu dile getiren Asutay, "Ayrıca yeni burjuva kendi entegrasyonunu daha çok mevcut sistemde görüyor ve bu sistemin içinde kendini daha da büyütebileceğine inanıyor. Dolayısıyla alternatif kaynaklara yönelmenin kendisi için çok da faydalı olmayacağını düşünüyor" dedi.

TÜRKİYE FARKLI BİR MODEL ÜRETTİ

Asutay, bu anlamda Anadolu insanının genel trendi izlemek yerine kendi çözümlerini ürettiğini ifade ederek, "Mesela İslami finans alanında Malezya, Körfez ülkeleri genel trendi izliyor. Türkiye ise farklı bir dinamik üretti. O da Türkiye'deki İslami finansı ciddi şekilde etkiledi. Bence Türkiye, İslami finans için farklı bir model. Bu da Türkiye'deki İslam'ın kendisini ifade etme şeklinden kaynaklanıyor. Ama bu, kurumsal model değil, talep bağlamında bir model. İnsanların talepleri neden etkileniyor diye bakarsak Türkiye'de tamamen farklı bir çizgi ortaya çıkacaktır" değerlendirmesinde bulundu.

İSLAMİ FİNANSIN GERÇEK ZEMİNİ TÜTEKİM DEĞİL REEL EKONOMİDİR

Asutay, sadece Türkiye'de değil Müslüman ülkelerin çoğunda İslami bankalardan tüketim amaçlı borçlanmanın arttığına dikkati çekerek, İslami finansın gerçek zemininin tüketimden ziyade reel ekonomi olduğunu söyledi.

Konvansiyonel ve İslami bankacılığın mevcut olduğu ikili bankacılık sisteminde İslami bankacılığın ayırt edici niteliklerine ilişkin Asutay, şunları kaydetti:

"Operasyonel anlamda bakıldığında dünyada bugünkü mevcut sistemde aslında çok farklılık görmüyoruz. Buralara talebin olmaması biraz da bundan kaynaklanıyor. İslami bankalar, konvansiyonel bankaların yaptıklarının İslamisi olarak algılanıyor. Ama İslami olanın bazı göstergeleri var ve İslami bankaların bu göstergeleri ihtiva etmesi lazım. Örneğin ekonomik kalkınma bunların başında geliyor."

Türkiye'deki katılım bankalarının dünyadaki İslami bankaların çoğuna göre KOBİ finansmanı konusunda daha iyi. Dünya genelinde doğrudan katma değer yaratacak alanlarda, örneğin endüstri ve tarım gibi alanlarda ne yazık İslami bankaları göremiyoruz. Halbuki özünde İslami finans, reel ekonomiyle doğrudan ilgili bir finansman metodudur. Sosyal ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunabilmesi gerekir. Ama bugün dünyanın farklı ülkelerinde İslami bankaların ne kadar İslami olduklarını tartışması ciddi şekilde yapılıyor."

Asutay, dünya genelindeki uygulamalara bakıldığında İslami bankaların reel ekonomi yerine neoliberal ekonominin parçaları olarak tamamen piyasalarla ilişkili bir görünüm arz ettiğini de sözlerine ekledi.