68 bin kişilik istihdam fırsatı kaçtı!

Merkez Bankası’nın Kasım ayı Ödemeler Dengesi geçici verilerine göre 2010 yılının 11 ayında Türkiye’ye uluslararası doğrudan yatırım girişleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 26.5 azalarak 5 milyar 519 milyon dolardan 4 milyar 54 milyon dolara geriledi. Bu dönemde Türkiye’den yurtdışına giden doğrudan sermaye yatırımları ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11 azalışla 1 milyar 586 milyon dolardan 1 milyar 411 milyon dolar düzeyine geriledi. Yurtdışına giden yerli sermayeyle birlikte, yatırımın yapacağı üretim ve yaratacağı katma değer bir yana yeni istihdam yaratma fırsatı da kaçırılmış oldu. Hazine verilerine göre Türkiye’de kişi başına ortalama yatırım maliyetinin 278 bin TL olduğu düşünüldüğünde (istihdam sayısı düşük olduğu için kişi başına düşen yatırım maliyetlerini yükselten 14.8 milyar TL’lik rafineri yatırımı hesaplamalara dahil edilmedi) söz konusu sermayenin Türkiye’de yatırıma dönüşmesi halinde 7 bin 800 kişiye yeni istihdam olanağı sağlanabilecekti. Çalışan kişi sayısı, yatırım yapılacak işyerinde çift vardiya çalışılması halinde ikiye katlanacaktı. Tahminen yaşanan sermaye göçüyle birlikte bir bu kadar kişinin yurtdışında yeni iş imkanına kavuşması söz konusu oldu. Son 8 yıllık dönemde yatırım için yurtdışına göç eden 12 milyar 373 milyon dolarla ise, 68 bin kişinin üzerinde yeni iş fırsatı yabancıya kaptırıldı.

-KÖRFEZ ÜLKELERİNE GİDEN YERLİ SERMAYE YÜZDE 118 ARTTI-

Eksen kayması tartışmalarının yoğun bir şekilde yaşandığı 2010 yılında başta Körfez ülkeleri olmak üzere Yakın ve Ortadoğu ülkelerine doğrudan yatırım için giden sermaye göçü arttı. Asya ülkelerine doğrudan yatırım için giden yerli sermaye bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 14.2 oranında artışla 427 milyon dolara ulaştı. Ocak-Kasım döneminde, Asya başlığı altında yer alan Yakın ve Ortadoğu ülkelerine doğrudan yatırım için yönelen Türk sermayesi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 24 artışla 366 milyon dolar oldu. Yakın ve Ortadoğu ülkeleri arasında Azerbaycan, Gürcistan, Lübnan, Suriye ve Ürdün’ün de aralarında bulunduğu Diğer Yakın ve Ortadoğu ülkelerine giden yerli doğrudan sermaye bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3 azalışla 223 milyon dolar olurken, Körfez ülkelerine giden Türk yatırımlarında yüzde 118’lik artış yaşandı. 11 aylık dönemde doğrudan yatırım için Körfez ülkesine giden Türk sermayesi 133 milyon doları buldu.

-YERLİ SERMAYENİN İLK ADRESİ HOLLANDA-

2010 yılının 11 ayında Avrupa ülkelerine giden yerli sermaye bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18.7 azalışla 902 milyon dolar oldu. Ocak-Kasım döneminde Avrupa ülkeleri içinde en çok Türkleri çeken Hollanda 528 milyon dolarlık Türk sermayesine ev sahipliği yaptı. Bu dönemde Bosna Hersek 61 milyon dolarlık Türk sermayesine doğrudan yatırıma ev sahipliği yaparken, aynı grupta yer alan Rusya’ya 67 milyon dolar, Lüksemburg’a 43 milyon dolar, İngiltere’ye 19 milyon dolar, İspanya’ya 11 milyon dolar Türk sermayesi gitti.

2010 yılının 11 ayında Afrika kıtasına yönelen yatırım bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11.8 artışla 38 milyon dolarla sınırlı kaldı. Bu sermaye göçünün 32 milyon dolarlık bölümünü Kuzey Afrika ülkeleri çekti. 11 aylık dönemde Fas’a 7, Libya’ya 9, Mısır’a 16 milyon dolarlık doğrudan sermaye göçü yaşandı.

-KÖRFEZ’DE EN ÇOK YATIRIMI BAHREYN ÇEKTİ-

2010 yılının 11 ayında Körfez ülkeleri içinde yatırım için Türk sermayesine en çok çeken ülke 116 milyon dolarla Bahreyn oldu. Bahreyn, 528 milyon dolarla Türkiye’nin en çok sermaye göçü verdiği Hollanda’dan sonra Türk yatırımcısının ilgi gösterdiği ikinci ülke olarak dikkat çekti. Bu dönemde Körfez ülkelerinden Birleşik Arap Emirlikleri’ne 11 milyon dolarlık doğrudan yatırım, Irak’a 4 milyon dolarlık sermaye doğrudan yatırım için gitti. Asya Kıtası’nda 11 aylık dönemde en çok Türk sermayesini çeken diğer Yakın ve Ortadoğu ülkeleri grubunda yer alan ülke Lübnan, Suriye ve Azerbaycan oldu. Azerbaycan 195 milyon dolarlık Türk sermayesine ev sahipliği yaparken, Lübnan 15, Suriye 9 milyon dolarlık Türk sermayesini doğrudan yatırım olarak çekti.

-8 YILDA 12.4 MİLYAR DOLARLIK TÜRK SERMAYESİ GÖÇ ETTİ-

2003 yılından Kasım 2010’a kadar olan yaklaşık 8 yıllık dönemde doğrudan yatırım olarak yurtdışına yönelen 12 milyar 373 milyon dolarlık yerli sermayenin 7 milyar 519 milyon dolarlık bölümü Avrupa ülkelerine, 396 milyon doları Afrika ülkelerine, 910 milyon doları Amerika ülkelerine, 3 milyar 510 milyon doları Asya ülkelerine yöneldi. Yakın ve Ortadoğu ülkeleri 2003 yılından bu yana bu dönemde 3 milyar 154 milyon dolarlık Türk sermayesini doğrudan yatırım olarak çekti. Körfez ülkelerine 291 milyon dolarlık Türk sermayesi yöneldi.

-TÜRKİYE’DEN YATIRIM İÇİN SERMAYEYİ EN ÇOK AZERBAYCAN ÇEKTİ-

8 yıllık dönemde 2 milyar 628 milyon dolarlık Türk sermayesini doğrudan yatırım olarak çeken Azerbaycan ilk sırada yer alırken, onu 2 milyar 325 milyon dolarlık doğrudan yatırımla Hollanda, 1 milyar 77 milyon dolarla Malta, 1 milyar 31 milyon dolarla Almanya izledi.

Türklerin yurt dışı yatırımlarının ülke gruplarına göre dağılımı (Milyon dolar)

OCAK-KASIM

2009 2010 2003-2010*

Avrupa 1.110 902 7.519

-EFTA Ülkeleri 29 36 445

-Diğer Avrupa Ülkeleri 113 174 780

Afrika 34 38 396

-Kuzey Afrika Ülkeleri 32 32 351

-Diğer Afrika Ülkeleri 2 6 45

Amerika 68 44 910

-Kuzey Amerika Ülkeleri 52 43 930

-Orta Amerika Ülkeleri 15 1 19

-Güney Amerika Ülkeleri 1 0 4

Asya 374 427 3.510

-Yakın ve Ortadoğu Ülk. 294 366 3.154

.Körfez Ülkeleri 61 133 291

.Diğer Yakın ve Ortadoğu Ül. 230 223 2.711

-Diğer Asya Ülkeleri 80 61 356

Okyanusya ve Kutup. 0 0 30

Sınıflandırılamayan ülke. 0 0 13

Toplam 1.586 1.411 12.373

*2003 yılı başından 2010 yılı Ocak-Kasım döneminin toplamını içeriyor.

--

Yıllar itibariyle sermaye göçü (Milyon dolar)

2003 486

2004 815

2005 1.065

2006 1.677

2007 2.275

2008 2.604

2009 2.040

2010* 1.411

2003-2010(**) 12.373

*2010 yılı Ocak-Kasım dönemi

**2003 yılı başından 2010 yılı Ocak-Kasım döneminin toplamını içeriyor.