Tarımda algı operasyonu

Türkiye’nin tarımsal arzda Avrupa birinci, dünyada ise yedinci ülke. Toprak varlığı olarak da dünyada 17’inci sırada bulunan Türkiye’nin tarımsal hasılası geçen yıl 190 milyar lirayı aştı. Türkiye’nin tarımdaki önemli rolünü güçlendirmek için devletçe verilen destekler her yıl katlanarak artıyor. Devletin son on altı yılda yaptığı tarımsal desteği yüzde 700 artışla 1.8 milyardan 14.5 milyara yükseltildi. Tarımda kendi kendine yeten ülke olmamızın yanı sıra önemli miktarda tarım ürünü ihracatımız da var.

45 GÜNLÜK İZİN İLE ALGI OPERASYONU

Ancak; hükümetin zaman zaman bazı ürünlerde piyasa regülasyonu sağlamak adına aldığı kararlar üzerinden algı operasyonu yürütülmesi dikkat çekiyor. Son olarak soğan üzerinden başlayan algı operasyonunda stokçular ve fırsatçılar göz ardı edilirken, fiyatların dengelenmesi adına başvurulan sınırlı miktardaki ithalat izinleri; Türkiye’nin tarım üretimine kilit vurulmuş gibi bir dille kamuoyu yönlendirilmeye çalışılıyor. Mevsimsel veya üretimsel sorunların yanı sıra stokçulukla mücadele adına da bazı ürünler için verilen ithalat izniyle fiyatlar belli oranda dengelenmesi sağlandı. Geçen hafta soğan ithalatında gümrük vergilerinin 45 günlüğüne sıfırlaması kararı da, bu sene hasadı yarı yarıya düşen ve fiyatları yükselme trendinde olan bu ürünün dengelenmesi için verildi.

BUĞDAY KONUSU DA YENİDEN ISITILIYOR

Sadece soğan da değil, son günlerde belli başlı birkaç ürün üzerinden daha algı operasyonları yapılıyor. Halbuki 2016’da 20,6 milyon ton olan Türkiye’nin buğday üretimi, 2017’de 21,5 milyon tona çıktı. Gezen yılki buğday üretimimiz ise 20 milyon ton civarında gerçekleşti. Ürettiği buğdayın tamamını iç piyasada tüketmeyi tercih eden Türkiye, yerli buğdayın ihraç edilmesine izin vermiyor. Dünyanın en çok un ihraç eden ülkesi Türkiye, Dahilde İşleme Rejimi (DİR) düzenlemesi çerçevesinde yılda yaklaşık 5 milyon ton civarında buğday ithal ediyor. Bu da üretimin yaklaşık % 25’ine tekabül ediyor. İthal buğdayı una çeviren Türkiye, ağırlıklı olarak Ortadoğu ve Afrika pazarının bir numaralı un temin eden ülkesi konumunda bulunuyor.

YERLİ BUĞDAYIN İHRACATI YASAK

İç piyasada kaliteyi arttırmak ve fiyat dengeleme politikası çerçevesinde şu anda yerli buğdayın ihraç edilmesi yasak. Bu sayede yerli üretim buğdayın iç piyasada kalması sağlanıyor. Buğday iyileştirme çalışmalarıyla un, makarna ve bulgur gibi ürünlerin ihracatında kullanılan buğdaylarında Türkiye’de üretilmesi teşvik ediliyor.

YETKİ TMO’DA

Piyasa regülasyonu için bu yolu tercih eden Tarım ve Orman Bakanlığı, rekoltenin yüksek olduğu yıllarda özel izinle buğday ihracatına izin verdiği de oluyor. Son olarak 31 Aralık 2018 tarihinde Toprak Mahsülleri Ofisi’ne (TMO) 1 milyon ton buğday, 700 bin ton arpa, 700 bin ton mısır, 100 bin ton pirinç ve 100 bin ton kuru bakliyat için sıfır gümrük vergisiyle ithalat yetkisi verildi. Uygulanan yasakla beraber ithal edilen buğdayın iç piyasaya sürülmeden işlenerek ihraç edilmesi gerekiyor fakat bu kuralı hiçe sayan bir kesim var.