İndirime yapmamak için ayak diretiyorlar

ABD Doları dün serbest piyasada 5.13 liraya kadar gerileyerek 7 Ağustos’tan bu yana en düşük seviyesini gördü. Dolar böylece 7.24 ile tarihi zirveyi gördüğü 13 Ağustos’tan bu yana yüzde 39 değer kaybetti. Ancak dolardaki bu düşüş halen birçok temel ürüne yansımadı. O tarihlerde 7 lirayı aşan dolara bakıp hemen zam yapanlar bugün 5.13 liraya kadar inen doları görmezden geliyor. Ağustos ayından bu yana yapılan zamların ağırlığını ise dolarla doğrudan ilgisi olmayan tarım ve gıda ürünleri oluşturuyor.

 

TOPYEKÜN ZAM YAPTILAR

TÜİK’in son açıkladığı enflasyon sepetindeki ürünlerde bunu doğruluyor. Buna göre doların fiyatı dün itibariyle, 3 Ağustos fiyatı ile aynı seviyeye gelirken o tarihten bu yana birçok ürüne yapılan yüzde 9-84 aralığındaki zamlar geri çekilmedi. Ağustos başından bu yana bisküvi yüzde 13.8, pirinç yüzde 9.86, ayçiçek yağı yüzde 18, salça yüzde 84 zamlandı. Yapılan zamlar, dolardaki düşüşü fiyatlara yansıtmak bir yana ‘Enflasyonla Topyekün Mücadele Programı’ kapsamında ‘indirim’ yapacağını duyuranların bunu fırsat çevirdiğini de ortaya koydu. 

 

DOLAR NEDEN DÜŞÜYOR

Benzin fiyatlarında bile son bir ayda 73 kuruş düşüşe neden olan dolardaki düşüşü dün 3 ayrı gelişme tetikledi. Bunlardan birincisi ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Jerome Powell’in ‘güvercin’ açıklamaları oldu. Powell’ın, geçen ay kullandığı ifadelerin neredeyse tam tersi şekilde, hedef faizin hemen altında olduklarını söylemesi iyimserliği artırdı. Birçok yatırımcı Powell’ın açıklamalarını Fed’in üç yıllık sıkılaştırma döngüsünün sona yaklaşmakta olduğunun sinyali olarak nitelendirdi. Powell’ın ‘güvercin’ açıklamalarının ardından dolar küresel piyasalarda değer kaybetti.

FAİZLER DE İNİŞTE

Doların küresel piyasalardaki değer kaybı gelişmekte olan ülkelerle birlikte TL’ye de destek oldu. Ayrıca kasım ayı ekonomik güven endeksinde kaydedilen yüzde 9.1’lik yükseliş de pozitif görünümü destekledi. Diğer taraftan yurtiçinde ekonominin cari fazla veriyor olmasının yanı sıra enflasyonun düşeceği beklentileri de TL’ye destek oldu. Dolar gün içinde 5.13 liraya kadar gerilerken Borsa da yüzde 1.12 artışla  95 bin puanı aştı. Tahvil bono piyasasında ise 10 yıllık gösterge tahvil dün 16.68 seviyesindeyken dün 16.54’e geriledi. Kasım ayına 5.50’nin üzerinde başlayan doların düşüşünde, hükümet tarafından atılan adımlar, ABD ile ilişkilerin iyileşmesi ve petrol fiyatlarındaki gerilemenin de etkisi oldu. Dolar 13 Ağustos’ta 7.24 ile tarihi zirvesini görmüştü.

EKONOMİYE GÜVEN GERİ DÖNDÜ

Ekonomik güven endeksi 3 aylık düşüşün ardından kasım ayında yüzde 9.1 arttı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre ekonomik güven endeksi ekim ayında 67.5 iken kasım ayında 73.7 puana çıktı. Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. Bu açıdan bakıldığında kasım ayında her ne kadar yüzde 9’u aşan oranda bir güven artışı olsa da genel ekonomiye ilişkin kötümserlik devam ediyor. 

ENFLASYONDA DÜŞÜŞ BEKLENİYOR

TÜİK tarafından 3 Aralık Pazartesi günü açıklanacak kasım  ayı enflasyon verilerine ilişkin beklenti anketi, 16 ekonomistin katılımıyla sonuçlandı. Ankete göre, ekonomistlerin kasım ayı enflasyon beklentilerinin  ortalaması yüzde eksi 0.64 oldu. Ankete katılan ekonomistlerin kasım ayı için  enflasyon beklentileri en düşük yüzde eksi 1.10, en yüksek yüzde 0.25 aralığında  yer aldı. Ekonomistlerin 2018 sonu enflasyon beklentisinin ortalaması ise yüzde  22.57 olarak belirlendi. Bir önceki anket  döneminde yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 23.52 düzeyinde gerçekleşmişti. Enflasyon, ekimde bir önceki aya göre yüzde 2.67 artış göstermişti.

Alkin: Bu bir fırsatçılık

Ekonomist Prof. Dr. Kerem Alkin, döviz kurunun neredeyse spekülatif atakların başladığı döneme gerilediğini belirterek “Dolar 7.24 seviyesinde iken zam yapan firmalar, şimdi de indirim yaparken ellerini ağır tutmamaları gerekiyor” dedi. Alkin “Bu fırsatçılığa giriyor. Hesap çok basit, temmuz ayında fiyatlar ne idi. Dolar 7 TL’nin üzerine çıktığında ne oldu. Şimdi dolar fiyatı ne, ürün fiyatları ne olmalı… Şayet fiyatlar arttığı gibi inmiyorsa, burada bir fırsatçılık vardır” dedi. Zam yapan firmaların ya tamamen ithal ürün sattığını ya da üretim esnasında ithal hammadde kullandığını söyleyen Alkin “Dolar yükseldiğinde aniden yapılan zamlar, indirim sırasında aniden yapılmıyor. Geçen ay tam anlamıyla olmasa da kasım ayı itibariyle artık fiyatların inmesi gerekiyor” diye konuştu.