6 yıl sonra ilk toplantıda diyalog kapısı aralandı

Türkiye ile İsrail enerji bakanları, altı yıldır bakan seviyesinde yapılan ilk görüşmede iki ülke arasında doğalgaz boru hattı kurulması için görüşmelere başlamakta mutabık kaldı. Karasularında birkaç yıl önce devasa doğalgaz yatakları keşfeden İsrail ile Türkiye arasında, son aylarda yoğunlaşan görüşmelerin sonucunda iki ülke ilişkileri normalleştirme kararı çıktı.

İKİ BAKANIN GÖRÜŞMESİ 1 SAAT 20 DAKİKA SÜRDÜ

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Albayrak ile 23. Dünya Enerji Kongresi kapsamında İstanbul'da bulunan İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz'in görüşmesi, 1 saat 20 dakika sürdü. İsrailli Bakan, Enerji Bakanı Berat Albayrak ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında, “Türk Bakan'la güzel bir görüşmemiz oldu. Genel olarak enerji konuları ile İsrail ile Türkiye arasında, Türkiye ve Avrupa'ya doğalgaz taşıyacak bir doğalgaz hattı (yapılması) ihtimalini görüştük" dedi ve önümüzdeki dönemde bu konuda ayrıntılı görüşmeler yapılacağını bildirdi.

Ziyaretinin birkaç yıl aradan sonra Türkiye'ye yapılan ilk resmi ziyaret olduğuna dikkati çeken Steinitz, Türkiye-İsrail ilişkilerinde normalleşme sürecinin başladığını dile getirdi. Steinitz, iki ülke hükümeti arasında derhal diyalog kurulmasına karar verdiklerini ifade ederek, “İsrail ekonomik sularından Türkiye ve Avrupa'ya doğalgaz sevk etmemize imkan verecek bir hattın (yapılması) olasılığını ve fizibilitesini değerlendirmek üzere iki ülkenin enerji bakanlığı arasında diyalog kurma kararı aldık" dedi.

TÜRK ŞİRKETLERİNE DAVET

İsrailli bakan, kasım ayında ülke sularında doğalgaz keşfetmek isteyen şirketler için açılacak ihaleye Türk şirketlerini de davet ederek, “Türk şirketlerin keşif işine katılmalarından memnuniyet duyarız" dedi. Steinitz görüşmede Filistin halkına insani yardım ve elektrik sağlanması konularının da görüşüldüğünü ifade ederek, “Türkiye'nin Gazze'deki Filistinlilerin hayat kalitesini artıracak bir rol alması İsrail için memnuniyet verici olur. Türk hükümeti ve şirketlerinin Filistinlilerin hayatını iyileştirmesi de müzakere edildi ve buna imkan vermek için elimizden geleni yapacağız" diye konuştu.

EN UYGUN SEÇENEK

İsrail açıklarında yaklaşık 800 milyar metreküp doğalgaz rezervi olduğu tahmin ediliyor. İsrail'in gazı Avrupa'ya ihraç etmesi için önünde Kıbrıs ve Mısır gibi seçenekler de bulunuyor. Ancak sıvılaştırılmış gaz terminalleri kurulmasını da gerektiren bu seçeneklerde maliyet çok yüksek olduğu için en avantajlı ve güvenli hat olarak Türkiye ön plana çıkıyor.

GAZZE'YE TÜRKİYE'DEN ELEKTRİK

İki ülke arasındaki normalleşme sürecinin en büyük destekçilerinden olduğunu ifade eden Steinitz, Türkiye'nin Gazze ve Batı Şeria'daki Filistinlilere elektrik tedarik etmesinin de görüşüldüğünü belirtti.

Rus gazını Avrupa'ya taşıyacak Türk Akımı'nda Rusya ile anlaşma imzalanırken, Türk Akımı projesinin, planlamaların aksine 4 boru hattından 2 boru hattı inşası olarak revize edilmesinin arkasında, Avrupa'ya doğalgaz arzına İsrail gazının da dahil edilmesinin bulunduğu belirtiliyor.

ALTI YIL SONRA İLK ÖNEMLİ ADIM​

2010'da İsrail'in Gazze'ye yardım götüren Mavi Marmara baskınında 9 vatandaşımızın şehit olmasının ardından İsrail ile ilişkiler koparılmış, büyükelçiler çekilmişti. Geçtiğimiz temmuzda ise Türkiye'nin şartlarının kabulü sonrası eş zamanlı anlaşmalarla ilişkilerin yeniden tesisinde süreç başlatılmıştı.

DOĞU AKDENİZ GAZI NEDEN ÖNEMLİ?

Geçtiğimiz yıllarda Doğu Akdeniz’de İsrail açıklarında arka arkaya keşfedilen büyük doğalgaz sahaları, enerji şirketleri ve bölge ülkeleri kadar büyük güçlerin de gözünü bölgeye çevirmesine neden oldu. Avrupa’nın gaz tedarikinde kaynak çeşitliliğini sağlama stratejisinde önemli kaynaklardan birisi olarak öne çıkan İsrail gazı, benzer şekilde Türkiye’nin kaynak çeşitliğini sağlamak açısından da alternatiflerden biri olabilir. İsrail’in Tamar ve Leviathan gibi büyük saha keşifleri sonrası, Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin sözde MEB’de keşfedilen Afrodit sahası ile geçtiğimiz aylarda Mısır açıklarında bulunan Zohr sahası bölgedeki gaz potansiyelinin tahmin edilenin çok daha üzerinde olduğunu gösterdi. Doğu Akdeniz’de hâlihazırda keşfedilen sahaların büyüklükleri ise şu şekilde: İsrail 900 milyar metreküp, Mısır 850 milyar metreküp, GKRY 150 milyar metreküp. Bunlara ek olarak Lübnan ve Türkiye açıklarında yer alan ve henüz bir çalışma yapılmayan sahalar da dikkate alındığında Doğu Akdeniz’in doğalgaz potansiyelinin 5 trilyon metreküpe kadar çıkabileceği değerlendiriliyor. Hem bölgede üretilen doğalgazın satılacağı bölgenin en büyük gaz pazarı, hem de gazın boru hattı ile Avrupa’ya ulaştırılması seçeneği için en ekonomik güzergâh olan Türkiye, Doğu Akdeniz gazının ticarileşmesinde en önemli seçenek. İsrail gazının Türkiye’ye gelmesi konusunda çalışmalar hızlanmıştı. Türkiye, Rusya, İran ve Azerbaycan’dan boru hatlarıyla almış olduğu gaza yeni bir kaynak daha ekleyerek, enerjide kaynak çeşitlendirme hedefine katkı sağlayabilir. Ancak projenin hayata geçip geçmeyeceği henüz kesinleşmiş değil.