Kayıtdışı ekonomiyi gece ışıkları çözecek
Maliye, kayıt dışı ekonominin boyutunu ölçmek için NASA’nın gece ışık verilerini kullanmayı planlıyor.
Kayıtdışı ekonomi ile mücadelenin kapsamı genişlerken, Maliye yeni bir model üzerinde duruyor. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) koordinasyonunda yürütülen çalışmalarda ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) ışıklandırma verilerinin kullanılması gündeme geldi. Edinilen bilgilere Maliye Bakanlığı’na uydudan gece ışık verileri ile Türkiye’deki kayıtdışı ekonominin boyutunun ölçülebileceğine yönelik öneride bulunuldu.
NASA KULLANIMA AÇTI
Modelin kabul edilmesi halinde her ilin Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) büyüklüğü tam olarak tespit edilmeye çalışılacak. Türkiye’de üretim yönlü milli gelir rakamı olduğunu ifade eden üst düzey bir ekonomi yetkilisi, “NASA’nın ışıklandırma verileri ile her ilin ışıklandırması uydudan gözetim altına alınabilecek. Böylece tüketim yönlü GSMH rakamları akademisyenler ve uzmanlar tarafından ekonometrik hesaplama yöntemiyle yapılabilecek. Bu hesaplama ile üretim ve tüketim arasındaki milli gelir farkı ise kayıt dışılık rakamını ortaya koyacak. NASA’da bu veriler var ve kullanıma açıldı” dedi.
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırmaları Vakfı’nın (TEPAV) araştırmacıları kayıt dışının boyutunu ölçmek amacıyla GİB’e bu model hakkında bilgilendirmede bulundu. Konuyla ilgili taraflar kısa süre önce bir araya geldi. Kayıtdışı ile mücadelenin büyüklüğünün ölçülmesinde NASA’nın verilerinin yanı sıra kapsamlı bir çalışma üzerinde daha duruluyor. Öncelikli olarak Türkiye genelinde anket çalışması gerçekleştirilecek.
TEPAV araştırmacıları toplantıda kayıt dışının boyutunu ölçmek amacıyla Türkiye’nin geceleri uzaya yaydığı ışığın yoğunluğu ile reel GSYH’nin tahmin edilmesi hakkında sunum gerçekleştirdi. Toplantıda 2001 yılından beri yayımlanmayan il bazında milli gelirlerin gece ışıkları verisiyle hesaplanması çalışmalarının ve bunun kayıt dışı ekonominin boyutunun ölçülmesinde nasıl kullanılabileceğine ilişkin bilgilendirmede bulundu.
‘Uydu Görüntüleri (Gece Işık Verileri) Aracılığıyla Kayıt Dışı Ekonominin Büyüklüğünün Tahmin Edilmesi’ başlıklı toplantının ana gündem maddesi kayıt dışı ekonominin boyutunun ölçülmesi oldu. Geçen ay gerçekleştirilen toplantıya TEPAV araştırmacıları ile Maliye Bakanlığı bürokratları katıldı. GİB ve TEPAV temsilcileri söz konusu çalışma hakkında genel değerlendirmelerde bulundu. Çalışmanın güçlü ve eksik yanlarının akademik düzeyde değerlendirilebileceği belirtildi.
